Trong bối cảnh kinh doanh đầy tính cạnh tranh ngày nay, việc hiểu rõ và áp dụng khái niệm SBU – Đơn vị kinh doanh chiến lược, trở nên vô cùng quan trọng đối với sự thành công của các tổ chức. Điều này không chỉ là một phần thiết yếu trong quản trị chiến lược mà còn là chìa khóa mở ra nhiều cơ hội phát triển đối với doanh nghiệp. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, hãy cùng Vietnix tham khảo nội dung bài viết sau đây.
SBU là gì?
SBU là cụm từ viết tắt trong tiếng Anh Strategic Business Unit – Đơn vị kinh doanh chiến lược. Đây là khái niệm căn bản trong quản trị chiến lược. Mỗi doanh nghiệp được phát triển và định vị theo cách riêng biệt, thường dựa trên sự so sánh giữa các mô hình và ma trận khác nhau. Về cơ bản, một SBU thường được thấy như một đơn vị kinh doanh động lập (công ty) hay một nhóm đơn vị kinh doanh trong cùng một mảng. Chính vì vậy đơn vị này sẽ có chiến lược và hạch toán lợi nhuận riêng biệt.
Bằng cách hợp nhất hay liên kết để tạo ra một SBU, đây cũng chính là một trong những chiến lược tổng thể của công ty mẹ. Đồng thời mục đích quan trọng của việc này chính là giúp tạo ra những lợi thế cạnh tranh hoặc đảm bảo sự ổn định cho các hoạt động chính của cả tập đoàn, và không chỉ vì lợi nhuận kể cả khi SBU có thể sinh lời.
Ngoài những thông tin trong bài, bạn cũng có thể tham khảo:
Ví dụ về SBU
Công ty Cổ phần TASCO là một doanh nghiệp đa ngành nghề tại Việt Nam, hoạt động chủ yếu trong các lĩnh vực hạ tầng giao thông và dịch vụ ô tô, cùng với tài chính và bảo hiểm. Năm 2014, TASCO là công ty mẹ đã đầu tư vào công ty con là TASCO Thành công để tập trung vào khai thác mỏ đá ở Quảng Bình.
Điều này đã giúp TASCO hoạt động trở nên ổn định và chủ động về nguồn cung cấp một đầu vào quan trọng cho mình ở lĩnh vực hoạt động trọng yếu, đó là đá rải đường, cầu cống,… TASCO Thành Công trong quá trình hoạt động vẫn có tính toán đến hiệu quả sinh lời, họ coi đây là một thực thể kinh doanh độc lập và bán sản phẩm không chỉ riêng cho TASCO. Và điều hiển nhiên là công ty này cũng phục vụ và đảm bảo an toàn về nguồn nguyên liệu cho công ty mẹ luôn là mục tiêu ưu tiên hàng đầu.
Trong một trường hợp khác, chính là công ty nước giải khát PEPSI ra mắt sản phẩm điện thoại PEPSI Phone. Rất nhiều người lầm tưởng đây là SBU, một bước tiến của PEPSI vào thị trường công nghệ. Đây thực chất chỉ là một kế hoạch nhằm mở rộng nhận diện thương hiệu, thu hút sự chú ý và tăng cường hình ảnh thương hiệu PEPSI trong mắt công chúng.
Ví dụ: Unilever là điển hình cho tập đoàn đa sản phẩm sử dụng đơn vị kinh doanh chiến lược để quản lí bao quát:
Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo:
Đặc điểm của SBU
Sau đây, Vietnix sẽ đưa ra thông tin về các đặc điểm của một SBU thường có hiện nay:
- Nằm trong một tổ chức kinh doanh lớn nhưng có rõ ràng, tách biệt với tất cả những đơn vị khác trong tổ chức. Vì SBU hoạt động một cách độc lập, có thị trường và đối tượng khách hàng mục tiêu cụ thể.
- SBU được quyền tự chủ trong tất cả các vấn đề, chẳng hạn như: đầu tư, dùng ngân sách,…
SBU có đối thủ cạnh tranh riêng bởi sở hữu nguồn nhân lực lớn và khả năng kiểm soát các chiến lược kinh doanh đủ tốt. Do đó, các doanh thu và lợi nhuận hay mọi chi phí khác đều được SBU quản lý một cách riêng biệt. - Mỗi SBU cũng có những người quản lý chịu trách nhiệm riêng biệt về chiến lược kinh doanh của toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp.
- Kể cả có vận hành một cách độc lập nhưng đơn vị kinh doanh chiến lược vẫn phải báo cáo với công ty mẹ/tập đoàn về tình hình hoạt động theo từng giai đoạn cụ thể.
Ngoài các thông tin trên, có thể bạn quan tâm:
Khởi động, cải thiện hoặc ngừng hoạt động của các SBU
Tập đoàn Masan đã từng giữ cổ phần và quản lý trong nhiều công ty liên kết và công ty con, bao gồm cả những doanh nghiệp chuyên về sản xuất bao bì và chế biến. Tuy nhiên,ở thời điểm hiện tại có thể thấy sự thay đổi trong việc duy trì các công ty này vì chúng không còn đóng vai trò thiết yếu hoặc không đáp ứng được yêu cầu của hoạt động kinh doanh chủ chốt. Masan có đã cân nhắc việc ngừng hoạt động và tìm kiếm nhà cung cấp khác khi cảm thấy rằng việc duy trì không còn mang lại giá trị kinh tế hoặc do sự thay đổi trong điều kiện cạnh tranh.
Điều này đánh dấu sự dịch chuyển từ chiến lược mở rộng ban đầu, khi Masan sẵn lòng đầu tư vào các lĩnh vực không hiệu quả với mục tiêu tăng cường năng lực cạnh tranh, sang một chiến lược tập trung vào việc tối ưu hóa lợi nhuận và nguồn lực. Tính đến thời điểm hiện tại, dưới đây là những công ty con chủ chốt trong đơn vị kinh doanh chiến lược SBU của tập đoàn Masan bao gồm: The CrownX, WinCommerce, Masan Consumer Holdings, Masan MEATLife, Techcombank, Masan High-Tech Materials.
Ma trận Boston là gì?
Ma trận Boston hay còn có tên gọi khác là: Ma trận BCG, ma trận tăng trưởng được phát triển bởi Boston Consulting Group vào cuối năm 1960s đầu năm 1970s. Đây là một công cụ hữu ích dùng để lập kế hoạch chiến lược dài hạn và phân tích các danh mục kinh doanh đa dạng của công ty. Từ đó giúp doanh nghiệp xem xét các cơ hội tăng trưởng bằng cách xem xét danh mục sản phẩm của mình để quyết định nơi đầu tư, ngừng tiếp tục hoặc phát triển sản phẩm.
Ma trận Boston hỗ trợ doanh nghiệp phân tích, đánh giá được tiềm năng phát triển và vị thế cạnh tranh của các danh mục sản phẩm cũng như các loại sản phẩm, từ đó định hướng chiến lược kinh doanh để làm tăng thị phần, đạt khả năng cạnh tranh cao trên thị trường sản phẩm.
Hướng dẫn phân tích SBU trong ma trận Boston
Ma trận Boston, một công cụ của Boston Consulting Group (BCG), được thiết kế để đánh giá nhu cầu vốn đầu tư và khả năng sinh lời của các lĩnh vực kinh doanh khác nhau trong công ty. Công cụ này hỗ trợ quản lý trong việc xác định cách phân bổ nguồn lực tài chính một cách hiệu quả. Ma trận này được triển khai theo ba giai đoạn chính:
- Các lĩnh vực kinh doanh của công ty, bao gồm các ngành nghề, thị trường, sản phẩm, dịch vụ,…
- Dựa trên biểu đồ phân loại và sắp xếp các SBU trên ma trận.
- Xây dựng và phát triển các mục tiêu của chiến lược cho SBU.
SBU được khoanh tròn ở ô Ngôi Sao được khuyến khích đầu tư, trong khi ở ô Con Chó nên được rút vốn.
Phương pháp phân tích SBU trong ma trận Boston bao gồm 4 bước:
- Bước 1: Phân chia tổ chức/doanh nghiệp thành nhiều SBU (tối thiểu 2 SBU).
- Bước 2: Xác định, đánh giá triển vọng của từng SBU của tổ chức/doanh nghiệp theo 2 chỉ tiêu thị phần tương đối và mức độ tăng trưởng của mỗi SBU.
- Bước 3: Phân loại, so sánh từng SBU khác với nhau qua sự trợ giúp của ma trận. Có 4 loại SBU:
- Ngôi sao (Stars).
- Dấu chấm hỏi (Question Marks).
- Bò sữa (Cash Cows).
- Con chó (Dogs).
Bước 4: Xây dựng mục tiêu chiến lược cho từng loại SBU.
- Dùng vốn thu hồi từ các SBU tại “Bò sữa” và đầu tư vào các SBU tại “Dấu chấm hỏi” và đầu tư nuôi dưỡng các SBU tại “Ngôi sao” đang hình thành.
- Củng cố vị thế các SBU tại “Ngôi sao” và chuyển các SBU tại “Dấu chấm hỏi” có triển vọng thành “Ngôi sao”.
- Bỏ các SBU tại “Dấu chấm hỏi” có ít triển vọng nhất để giảm áp lực về vốn đầu tư.
- Loại bỏ các SBU tại “Con chó” hay “Điểm chết” ra khỏi hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Mục tiêu chính của ma trận Boston là xác định những nhu cầu về vốn đầu tư cho các SBU ở nhiều ngành, lĩnh vực đa dạng trong cấu trúc kinh doanh của công ty. Từ đó xác định trực quan các cơ hội, biết được doanh nghiệp nào nên đầu tư doanh nghiệp nào, doanh nghiệp nào nên thoái vốn.
Làm thế nào để phân tích phân tích SBU trong ma trận Boston?
Dựa trên sự phân tích về tốc độ phát triển của thị phần tương đối và tỷ lệ tăng trưởng của thị trường. Chúng ta có thể so sánh từng SBU với nhau bằng dùng bảng phân tích qua ma trận Boston (BCG) cho mỗi SBU.
Ma trận BCG được chia làm 4 phân nhóm như sau:
Góc phần tư thứ nhất: Ngôi sao
Nhiều nhà kinh doanh đánh giá cho rằng đây là SBU tốt nhất dành cho các doanh nghiệp. Ở doanh nghiệp hay SBU này, các dòng sản phẩm ngôi sao đều sản có thị phần tương đối cao và ở những ngành có tốc độ phát triển nhanh. Chính vì sở hữu những lợi thế này, những sản phẩm trong nhóm ”ngôi sao” nên tạo ra nhiều lợi nhuận cho doanh nghiệp. Các sản phẩm thuộc phần này thường độc quyền hoặc mới ra mắt thị trường, nhận được đánh giá cao từ phía khách hàng.
Tuy nhiên, các sản phẩm thuộc nhóm ngôi sao này cũng mang về lợi nhuận cho doanh nghiệp. Đặc biệt ở các ngành công nghiệp luôn thay đổi nhanh chóng – Nơi các sản phẩm luôn được cải tiến, đầu tư nhiều nguồn lực để trở thành ”ngôi sao”. Như vậy mới có thể sớm vượt qua, đạt hiệu quả cao trong kinh doanh bởi những công nghệ tiên tiến mới.
Chính vì vậy, lời khuyên cho các doanh nghiệp là nên lựa chọn chiến lược khôn ngoan: Tích hợp ngang, tích hợp dọc, thâm nhập phát triển thị trường, phát triển sản phẩm.
Góc phần tư thứ hai: Bò sữa
Bò sữa là SBU thể hiện nhóm các sản phẩm chiếm thị phần cao, vị thế cạnh tranh mạnh nhưng hoạt động trong những ngành công nghiệp có tốc độ phát triển tăng trưởng khá chậm. Những sản phẩm thuộc nhóm này sẽ giúp doanh nghiệp thu được lợi nhuận cao do vượt quá mức tái đầu tư cần thiết để duy trì thị phần.
Các doanh nghiệp không nên đầu tư vào góc phần tư này để tạo ra sự tăng trưởng bởi ít có cơ hội phát triển và tốc độ tăng trưởng ngành thấp. Vậy nên, chiến lược này chỉ để hỗ trợ để doanh nghiệp có thể khai thác tối đa, duy trì thị phần hiện tại.
Thông thường thì các SBU cần đổi mới các sản phẩm hoặc chiến lược mới, hay những doanh nghiệp lớn muốn có bước đệm trở thành “ngôi sao” thì nên lựa chọn góc phần tư thứ hai này. Những trường hợp doanh nghiệp nên cân nhắc lựa chọn: Đa dạng hóa, phát triển sản phẩm, thoái vốn, thoái lui.
Góc phần tư thứ ba: Dấu hỏi
SBU dấu hỏi được coi là điểm xuất phát của hầu hết các công ty, doanh nghiệp mới. Bởi SBU này hoạt động ở mức độ tăng trưởng cao nhưng lại chiếm thị phần thấp trong thị trường. Ở góc này các doanh nghiệp đòi hỏi suy nghĩ nghiêm túc và xem xét thật kỹ để quyết định các SBU này có đáng để đầu tư hay không. Những loại sản phẩm thuộc nhóm này thường tiêu thụ vốn đầu tư khá lớn và thường lớn hơn lượng doanh thu, lợi nhuận mà sản phẩm thu được về.
Các sản phẩm ở nhóm này có thể phát triển thành góc ngôi sao hoặc thụt lùi xuống góc “con chó” (điểm chết” vì tùy thuộc vào mức độ tăng trưởng thị trường cũng như kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp.
Góc phần tư thứ tư: Con chó (Điểm chết)
Góc phần tư con chó dùng để chỉ những sản phẩm có mức độ tăng trưởng thị trường thấp và thị trường yếu hoạt động trong những ngành, lĩnh vực còn phát triển chậm so với các đối thủ cạnh tranh. Đối với những sản phẩm thuộc nhóm này, doanh nghiệp không cần phải đầu tư nguồn lực vì góc phần tư này sẽ không thu được thị phần và lợi nhuận mà công ty mong muốn thậm chí dẫn đến tình trạng trầm trọng là phá sản.Vì vậy, các SBU thuộc khung này cần phải xem xét loại trừ hoặc tái cấu trúc để tăng hiệu suất kinh doanh của cả doanh nghiệp
Sử dụng SBU trong ma trận ADL
Ma trận ADL, được tạo ra bởi Arthur D. Little, dựa trên hai yếu tố chính: Vị thế cạnh tranh của doanh nghiệp (Competitive Position) và mức độ trưởng thành của ngành công nghiệp (Industry Maturity). Sự kết hợp của hai yếu tố này đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp đưa ra các quyết định chiến lược. Ma trận ADL thường được áp dụng để xác định chiến lược cho các đơn vị kinh doanh chiến lược (SBU), nhưng cũng có thể sử dụng để phân loại và xác định vị trí cho từng dòng sản phẩm hoặc sản phẩm cụ thể trên ma trận.
Ma trận ADL giúp các nhà hoạch định chiến lược có thể thúc đẩy đề nghị những kế hoạch thích hợp:
- Tập trung (build).
- Duy trì (maintain).
- Rút bỏ ( liquidate) hoặc có xử lý khác.
Ngoài ra, ma trận ADL thường dùng để phân tích rõ ràng rồi đưa ra chiến lược cho các SBU nhưng cũng có thể dùng cho các dòng sản phẩm hoặc các sản phẩm mà chúng được phân loại theo các ô tương ứng với vị trí trên ma trận ADL. Phương pháp này giúp cải thiện hậu cần, đem lại lợi thế cạnh tranh như sản xuất với chi phí thấp và đáp ứng nhu cầu của khách hàng được tốt hơn.
Một sản phẩm thành công hay thất bại phụ thuộc vào kết quả STP marketing của doanh nghiệp. STP giống như chìa khóa thành công cho doanh nghiệp, còn SBU được tạo ra để chia các nhóm sản phẩm giúp cho doanh nghiệp dễ dàng nắm bắt thị trường một cách bao quát và hiệu quả. Vì thế, STP và SBU có mối quan hệ mật thiết với nhau.
Bên cạnh đó phải xây dựng nhóm riêng cho mỗi đơn vị kinh doanh chiến lược, trưởng nhóm marketing, đội nhóm kinh doanh bán hàng. Các bộ phận này sẽ được chỉ định một sản phẩm cụ thể duy nhất tại một thời điểm, và chịu trách nhiệm về chính sản phẩm đó và họ có thể duy trì STP marketing của sản phẩm trong thị trường mục tiêu. Khi đó SBU phải chịu trách nhiệm chính với vấn đề về doanh số kinh doanh của sản phẩm.
Giúp chủ doanh nghiệp đưa ra quyết định đầu tư hợp lí vào từng sản phẩm
Khi sử dụng ma trận Boston, SBU sẽ được chia theo 2 nhân tố đó là: thị phần và tỉ lệ tăng trưởng của thị trường. Vì vậy bằng cách sử dụng ma trận Boston, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp có thể cân nhắc đưa ra quyết định khách quan hơn với mỗi sản phẩm cần được đầu tư trong danh mục.
Đánh giá tỷ lệ lợi nhuận sản phẩm đạt hiệu suất cao
Doanh nghiệp sẽ đạt được hiệu suất cao và phát triển vượt bậc trong việc tổ chức, tầm nhìn và kế hoạch khi áp dụng trạng thái SBU – Công cụ đắc lực trong việc chuẩn bị báo cáo tài chính và dễ dàng nắm bắt theo dõi những lợi nhuận mà công ty đạt được.
Hơn thế nữa, SBU luôn tập trung nhóm khách hàng cần hướng tới và phân khúc thị trường, xác định rõ mục tiêu. Từ đó SBU sẽ tự xây dựng kế hoạch hợp lý, khoa học để giúp phát triển những nhóm sản phẩm chính. Điều này giúp doanh nghiệp hoàn thiện và đem lại khả năng sinh lời cao hơn là áp dụng một chiến lược sản phẩm duy nhất cho toàn bộ các mặt hàng.
Tầm quan trọng của SBU đối với doanh nghiệp
Ở phần trên Vietnix đã giải thích Strategic Business Unit là gì? Tiếp theo hãy cùng tìm hiểu tầm quan trọng SBU đối với doanh nghiệp như thế nào nhé!
SBU là giải pháp cho vấn đề xây dựng tổ chức công ty
Nguyên tắc quan trọng đầu tiên để quản lí thời gian, khối lượng công việc chính là tổ chức một cách hợp lý. Tuy nhiên, việc tổ chức hay doanh nghiệp có quy mô càng lớn thì việc quản lý và vận hành sản xuất càng trở nên khó khăn. Vậy nên, thiết lập SBU là giải pháp thông minh giúp cho doanh nghiêp dễ dàng trong việc kiểm soát, quản lý các yếu tố liên quan ảnh hưởng đến quá trình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Ví dụ: Phân sản phẩm thành một SBU độc lập, người chịu trách nhiệm sản phẩm sẽ tự tổ chức bộ phận marketing, kinh doanh, kế toán,… sao cho sản phẩm được tối ưu nhất mà vẫn đem lại giá trị cao trong kinh doanh.
Mục đích cốt lõi của SBU chính là tạo ra các lợi thế cạnh tranh, bảo đảm sự ổn định và phát triển nâng cấp trong quá trình hoạt động chính của cả doanh nghiệp, chứ không chỉ vì lợi nhuận riêng của SBU. Chính vì thế, các đơn vị kinh doanh chiến lược là rất quan trọng đối với doanh nghiệp.
Giải pháp cho vấn đề quản lý đa sản phẩm của doanh nghiệp
Về mặt bằng chung, các doanh nghiệp lớn thường sẽ sản xuất ra rất nhiều sản phẩm đa dạng thuộc các ngành, lĩnh vực, khác nhau. Vậy nên, SBU chính là giải pháp hiệu quả nhất trong việc tổ chức công ty sẽ giúp bạn dễ dàng quản lí mọi thứ.
Để giúp bạn hiểu rõ hơn công dụng của SBU giúp doanh nghiệp dễ dàng quản lý mô hình đa sản phẩm như thế nào, hãy nhìn vào các công ty hàng đầu như Nestlé, Samsung hay VinGroup. Đây là những tập đoàn đa sản phẩm đều sở hữu rất nhiều các loại mặt hàng sản phẩm đa dạng khác nhau.
Tùy từng thời điểm, các SBU trong số đó đều đòi hỏi chiến lược, định hướng, nguồn nhân lực và chi phí khác biệt. Tất cả các quá trình hoạt động này, các đơn vị chiến lược kinh doanh đều phải báo cáo cho ban lãnh đạo cấp cao của công ty mẹ. Từ đó doanh nghiệp gốc sẽ dễ dàng quản lý triệt để, đề ra các phương ấn tốt nhất giúp cắt giảm rủi ro khi tham gia vào một thị trường duy nhất.
Chính vì thế, doanh nghiệp nên áp dụng SBU độc lập để hướng trọng tâm, quản lý vi mô chuyên sâu các nhóm sản phẩm. Từ đó dễ dàng liên kết các chiến lược giúp sản phẩm dần được hoàn thiện và làm tăng tính cạnh tranh trên thị trường.
Hỗ trợ hoàn thiện trong quá trình STP của các tập đoàn
Trước tiên, chúng ta cần hiểu một chút về STP trong marketing. Đó là cụm viết tắt của 3 thuật ngữ trong 3 giai đoạn quan trọng đối với doanh nghiệp, bao gồm:
- Segmentation – Phân khúc thị trường.
- Targeting – Xác định thị trường mục tiêu.
- Positioning – Định vị thị trường.
Điều kiện để trở thành một SBU là gì?
Để trở thành một SBU phải đủ các tiêu chí như sau:
1. Các dịch vụ/sản phẩm có sự khác biệt hóa về mặt công nghệ
Ví dụ: Doanh nghiệp sản xuất điện thoại:
- SBU – Samsung.
- SBU – Apple.
2. Các dịch vụ/sản phẩm có sự khác biệt về chức năng, mục tiêu sử dụng của sản phẩm
Ví dụ: Doanh nghiệp sản xuất dược phẩm:
- SBU – Thuốc điều trị bệnh cảm cúm.
- SBU – Thuốc điều trị bệnh đau xương khớp.
3. Các dịch vụ/sản phẩm có sự khác biệt về nhãn hiệu hoặc phương thức tiếp thị
Ví dụ: Doanh nghiệp sản xuất dầu gội đầu có:
- SBU – Nhãn A.
- SBU – Nhãn B.
4. Các dịch vụ/sản phẩm khác biệt hóa theo phân loại đối tượng khách hàng mục tiêu
Ví dụ: Doanh nghiệp sản xuất thịt heo:
- SBU – Bán lẻ cho khách hàng cá nhân.
- SBU – Phân phối cho các đại lý, cửa hàng, siêu thị,…
5. Các dịch vụ/sản phẩm khác biệt hóa về phân khúc thị trường sản phẩm
Ví dụ: Doanh nghiệp sản xuất mặt hàng thời trang quần áo:
- SBU – Sản phẩm giá cao dành cho khách hàng chuộng hình thức và chất lượng, được bán dưới thương hiệu uy tín của doanh nghiệp.
- SBU – Sản phẩm giá bình dân, bán dưới thương hiệu riêng.
Lời kết
Như vậy trên đây là toàn bộ thông tin soay quay SBU là gì. Hy vọng bài viết này của Vietnix sẽ là nguồn tư liệu hữu ích đem lại những kiến thức cần thiết giúp bạn thuận lợi trong sự nghiệp kinh doanh. Chúc bạn áp dụng SBU thành công trong kinh doanh và đạt được thành tựu như ý muốn!
