XML là gì? Ưu nhược điểm và cú pháp khi dùng XML 2025

XML (eXtensible Markup Language) là ngôn ngữ đánh dấu dùng để lưu trữ và truyền dữ liệu theo cấu trúc rõ ràng, dễ đọc cả với máy và con người. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ XML là gì, ưu và nhược điểm của nó so với HTML, cùng những cú pháp cơ bản thường gặp khi làm việc với XML. Ngoài ra, bạn cũng sẽ biết cách mở file XML bằng nhiều công cụ khác nhau như Notepad, trình duyệt web hoặc trình chỉnh sửa trực tuyến.

Điểm chính cần nắm

• XML là gì?: Giới thiệu khái niệm XML và vai trò trong việc lưu trữ, trao đổi dữ liệu.
• Ưu điểm của XML: Trình bày các lợi ích nổi bật khi sử dụng XML trong phát triển hệ thống.
• Nhược điểm của XML: Nêu rõ các hạn chế và điểm trừ của XML trong một số trường hợp sử dụng.
• Sự khác biệt giữa XML và HTML: So sánh XML với HTML về cú pháp, mục đích và khả năng mở rộng.
• 8 cú pháp của XML cơ bản: Tổng hợp các cú pháp quan trọng cần nắm khi làm việc với XML.
• 3 cách để mở file XML cơ bản: Giới thiệu ba phương pháp đơn giản để đọc và kiểm tra nội dung file XML.
• Vietnix – Lựa chọn lý tưởng cho các ứng dụng sử dụng XML: Đề xuất giải pháp VPS hiệu suất cao từ Vietnix cho hệ thống dùng XML.
• FAQ: Giải đáp các câu hỏi thường gặp giúp người đọc hiểu rõ hơn về XML và cách sử dụng.

XML là gì?

XML hay Extensible Markup Language là một ngôn ngữ đánh dấu do Tổ chức World Wide Web Consortium (W3C) tạo ra. Mục tiêu chính của nó là mã hóa tài liệu theo một định dạng mà cả con người và máy tính đều có thể đọc được. Không giống như các ngôn ngữ lập trình, XML không thể tự thực hiện các phép tính toán. Thay vào đó, XML sử dụng các thẻ (tags) để xác định và sắp xếp dữ liệu.

Điểm cốt lõi làm nên sức mạnh của XML là tính “mở rộng” (Extensible). Điều này có nghĩa là bạn không bị giới hạn bởi một bộ thẻ được định nghĩa sẵn. Thay vào đó, bạn có thể tự tạo ra các thẻ của riêng mình để mô tả dữ liệu một cách chính xác nhất theo nhu cầu cụ thể.

Ưu điểm của XML

• Tính độc lập: Đây được xem là ưu điểm lớn nhất của XML. Bởi nó được sử dụng để truyền đạt dữ liệu dưới dạng text (văn bản) nên các phần mềm và chương trình bình thường đều có thể đọc được file XML.
• Đọc và phân tích nguồn dữ liệu tốt: Vì có thể hiểu được nhiều ngôn ngữ nên SML đóng vai trò như 1 “thông dịch viên” giúp trao đổi dữ liệu giữa các chương trình và hệ thống khác nhau. Ngôn ngữ XML hiển thị dưới dạng text nên bất kỳ chương trình nào cũng có thể hiểu được.
• Tỷ lệ sai sót thấp: Khả năng sai sót trong truyền đạt của XML chỉ vào khoảng từ 5-7%. Dù đây cũng là 1 ưu điểm, thế nhưng nếu bạn thực sự cần trao đổi các thông tin quan trọng, hãy nên cân nhắc trước khi sử dụng XML nhé!
• Ngoài ra: XML còn được sử dụng cho Remote Procedure Calls trên website nhằm phục vụ cho các dịch vụ mong muốn.

Nhược điểm của XML

Tỷ lệ sai sót rơi vào khoảng từ 5-7% trong quá trình truyền dữ liệu cũng có thể gây ra một số hạn chế không mong muốn cho người dùng.

VPS AMD – TỐI ƯU XỬ LÝ DỮ LIỆU XML

Hiệu suất vượt trội với CPU AMD EPYC và SSD NVMe, lý tưởng cho hệ thống truyền và lưu XML

Sự khác biệt giữa XML và HTML

Giống nhau: Điểm chung duy nhất giữa XML và HTML chính là việc chúng đều là các thẻ (tag).

Khác nhau:

Ví dụ:

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<article>
    <title>XML là gì</title>
    <author>Vietnix</author>
    <year>2025</year>
</article>

XML cũng được sử dụng để giúp định dạng các loại tài liệu khác. Sau đây là một số định dạng bạn có thể biết:

• RSS
• Microsoft .NET sử dụng XML cho các file cấu hình của nó.
• Sitemap

Một XML đầy đủ sẽ có cấu trúc như sau:

<?xml version="1.0"?>
<contact-info>
  <name>Vietnix</name>
  <company>Vietnix Company Limited</company>
  <phone>1800 1093</phone>
  <email>sales@vietnix.com.vn</email>
  <website>https://vietnix.vn</website>
  <address>265 Hồng Lạc, Phường 10, Quận Tân Bình, TP HCM</address>
</contact-info>

1. Khai báo XML

Phần khai báo tùy ý của XML sẽ được viết như sau:

<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>

Ở đây, version là phiên bản XML và encoding xác định mã hóa ký tự được sử dụng trong tài liệu.

2. Các quy tắc cú pháp khai báo XML

• Khai báo XML (XML declaration) – phân biệt kiểu chữ sẽ phải bắt đầu với “<?xml>”. Lưu ý rằng ở đây “xml” được viết ở dạng chữ thường.
• Tài liệu chứa khai báo XML phải là lệnh đầu tiên của tài liệu XML.
• HTTP Protocol có thể ghi đè giá trị của encoding trong khai báo XML.

3. Tags và Elements

Một file XML hoàn chỉnh sẽ được cấu thành bởi các phần tử XML (Element) hay còn gọi là XML-node, XML-tags. Tên các phần tử này sẽ được đặt trong dấu < > như sau:

4. Quy tắc cú pháp cho Tags và Elements

• Cú pháp phần tử: Mỗi phần tử XML sẽ phải nằm trong < > với phần tử bắt đầu hoặc kết thúc như sau:

<element>....</element>

Hoặc một cách đơn giản hơn:

<element/>

• Lồng các phần tử: Một phần tử XML có thể chứa nhiều phần tử XML khác, nhưng các phần tử con này phải riêng biệt và không đè lên nhau. Ví dụ: Một thẻ đóng của một phần tử phải có cùng tên như thẻ mở kết nối với nó.

Các thẻ lồng sai cú pháp:

<?xml version="1.0"?>
<contact-info>
<company>Vietnix
<contact-info>
</company>

Các thẻ lồng nhau đúng cú pháp:

<?xml version="1.0"?>
<contact-info>
<company>Vietnix</company>
<contact-info>

Phần tử gốc (Root Element): Một tài liệu XML có thể chỉ có một phần tử gốc. Ví dụ sau minh họa một tài liệu XML sai cú pháp, bởi vì cả hai phần tử x và y xuất hiện ở cấp cao nhất mà không phải là một phần tử gốc.

<x>...</x>
<y>...</y>

Còn đây là ví dụ về đúng cú pháp:

<root>
   <x>...</x>
   <y>...</y>
</root>

• Phân biệt kiểu chữ: Tên của thẻ mở và thẻ đóng trong file XML phải cùng kiểu. Ví dụ, <Contact-Info>  là khác với <contact-info> (viết hoa và thường)

5. Thuộc tính (Attributes)

Mỗi một thuộc tính sẽ xác định thuộc tính cho phần tử, sử dụng một cặp tên/ giá trị. Một phần tử XML có thể có một hoặc nhiều thuộc tính. Ví dụ:

<a href="https://google.com/">Vietnix</a>

Ở đây href là tên thuộc tính và https://google.com/ là giá trị thuộc tính.

6. Quy tắc cú pháp cho thuộc tính

• Khác với HTML, tên thuộc tính trong XML là phân biệt kiểu chữ. Ví dụ như HREF và href  sẽ là hai thuộc tính khác nhau.
• Cùng một thuộc tính không thể có hai giá trị trong một cú pháp. Ví dụ sau sẽ cho thấy việc sai cú pháp khi thuộc tính d được nhắc lại 2 lần.

<a d="x" c="y" d="z">....</a>

• Các giá trị thuộc tính phải luôn luôn trong các dấu trích dẫn “…” và thuộc tính được định nghĩa thì sẽ không có sự trích dẫn. Sau đây là 1 ví dụ sai cú pháp trích dẫn.

<a b=x>....</a>

7. Tham chiếu trong XML

Tham chiếu (References) cho phép bạn thêm hoặc bao bọc phần text/ đánh dấu bổ sung trong file XML. Các tham chiếu luôn luôn bắt đầu với biểu tượng “&” (ký tự dành riêng) và kết thúc với ký tự “;”. Sau đây là 2 kiểu tham chiếu của XML:

• Tham chiếu thực thể (Entity Reference): Chứa một tên giữa dấu tách mở “&” và dấu tách đóng”;”. Ví dụ: &amp; thì amp là tên.
• Tham chiếu ký tự (Character Reference): Chứa các tham chiếu, ví dụ A, có dấu băm (#) đứng trước 1 con số. Con số này luôn luôn tham chiếu tới mã hóa Unicode của ký tự. Như ví dụ trên thì số 65 đang tham chiếu tới chữ cái “A”.

8. Text trong XML

• Trong ngôn ngữ XML, tên của phần tử và thuộc tính sẽ là “phân biệt kiểu chữ” nên 2 phần tử mở và đóng cần phải được viết giống hệt nhau (kể cả viết hoa và dấu câu)
• Tất cả các file XML nên được lưu dưới dạng Unicode UTF-8 hoặc UTF-16 để tránh bị mã hóa.
• Các ký tự như khoảng trắng, tab và ngắt dòng giữa các phần tử và thuộc tính XML sẽ bị bỏ qua.
• Các cú pháp XML sẽ có 1 số ký tự dành riêng và chúng không được sử dụng một cách trực tiếp. Để sử dụng chúng, bạn cần tuân theo một số thực thể thay thế như sau:

1. Mở bằng Notepad

Là cách mở file XML đơn giản nhất, những gì bạn cần làm chình là nhấp chuột phải vào file XML cần mở > Open with > Notepad.

2. Mở bằng trình duyệt web

Nhấp chuột phải vào file XML cần mở > Open with > Chọn trình duyệt bạn muốn dùng để mở file.

Dữ liệu mở bằng web sẽ có cấu trúc gọn gàng nhưng nó sẽ không đẹp bằng chế độ xem code được mã hóa khi mở bằng Notepad.

3. Sử dụng trình chỉnh sửa trực tuyến

Ở đây, chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn dùng CodeBeautify, trang được chia thành 3 phần:

• Bên trái: Là file XML bạn đang làm việc.
• Chính giữa: Bạn sẽ tìm thấy một số tùy chọn.
• Bên phải: Là kết quả khi thực hiện thay đổi.

Nút Treeview hiển thị dữ liệu của bạn trong một cấu trúc cây được định dạng độc đáo trong ngăn kết quả, với tất cả các thẻ của bạn ở bên trái màu cam và các thuộc tính ở bên phải của các thẻ. Beautify hiển thị dữ liệu của bạn với các dòng gọn gàng, dễ đọc trong ngăn kết quả. Bạn có thể sử dụng nút XML to JSON để chuyển đổi định dạng XML thành JSON.

Vietnix – Lựa chọn lý tưởng cho các ứng dụng sử dụng XML

Nếu bạn đang làm việc với XML hoặc bất kỳ ứng dụng xử lý dữ liệu nào yêu cầu hiệu suất ổn định và tốc độ cao, việc lựa chọn hạ tầng lưu trữ phù hợp là rất quan trọng. Vietnix – nhà cung cấp dịch vụ VPS và hosting hiệu suất cao – mang đến giải pháp tối ưu cho lập trình viên, doanh nghiệp và các hệ thống web yêu cầu tải nhanh, bảo mật và hoạt động liên tục.

Với hệ thống máy chủ sử dụng CPU AMD EPYC hiện đại, ổ SSD NVMe cùng đội ngũ kỹ thuật chuyên môn cao, Vietnix cam kết đảm bảo website của bạn luôn mượt mà, an toàn và được hỗ trợ kỹ thuật 24/7.

Thông tin liên hệ:

• Website: https://vietnix.vn/
• Hotline: 1800 1093
• Email: sales@vietnix.com.vn
• Địa chỉ: 265 Hồng Lạc, Phường Bảy Hiền, Thành Phố Hồ Chí Minh

Lời kết

Hiểu và sử dụng XML hiệu quả giúp bạn quản lý dữ liệu tốt hơn, đặc biệt trong các hệ thống cần truyền tải dữ liệu giữa các nền tảng khác nhau. Nếu bạn có bất cứ thắc mắc nào liên quan đến cú pháp, ứng dụng hoặc cách mở file XML, đừng ngần ngại để lại bình luận. Mình luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn trong hành trình học và làm việc với XML. Hãy khám phá và áp dụng để tối ưu hóa quy trình xử lý dữ liệu của bạn.