Trong quy trình sản xuất phần mềm, kiểm thử là bước xác định xem một sản phẩm có được thiết kế và hoạt động theo yêu cầu của khách hàng hay không. Vậy UAT là gì? Có giống với kiểm thử hay không? Hãy cùng Vietnix tham khảo bài viết dưới đây, nhằm có cái nhìn khách quan và rõ nét hơn nhé!
UAT là gì?
Kiểm thử chấp nhận của người dùng (User Acceptance Testing – UAT) được định nghĩa là một loại thử nghiệm do chính khách hàng thực hiện để xác nhận rằng hệ thống hoạt động như mong đợi và đáp ứng yêu cầu của người dùng hay chưa.
UAT được thực hiện trong giai đoạn kiểm thử cuối cùng trước khi phần mềm được chuyển giao để vận hành chính thức.
Mục đích chính của UAT là kiểm tra lại chất lượng của sản phẩm trước khi release, do đó giai đoạn này thường được thực hiện tại môi trường thử nghiệm riêng biệt với môi trường dev. Trong UAT có những yếu tố như sau mà bạn cần hiểu chính xác để sử dụng tối ưu hơn, cụ thể đã được Vietnix tổng hợp trong nội dung dưới đây.
User – Người dùng
Những User có trong UAT đều là người dùng thực sự của doanh nghiệp, đây là người sẽ vận hành hệ thống trực tiếp để đảm bảo chất lượng, không xảy ra sai sót. Thông thường họ là nhân viên của một tổ chức, đơn vị, nhà cung cấp, doanh nghiệp hoặc khách hàng của lập trình viên.
User là người hiểu rõ nhất về mục đích của sản phẩm mà doanh nghiệp, công ty, đơn vị đang cần sử dụng. Chính vì thế, họ mới đáp ứng đủ điều kiện để kiểm tra hệ thống xem có mang đến những lợi ích cho tổ chức và doanh nghiệp hay không.
Chấp nhận
Tính năng chấp nhận hệ thống của UAT giúp doanh nghiệp biết được sản phẩm của mình có đáp ứng tối ưu những yêu cầu về kỹ thuật ban đầu hay không. Nếu đáp ứng được tất cả yêu cầu kỹ thuật nhưng không mang lại giá trị tích cực (ví dụ như thay đổi môi trường và phương pháp kinh doanh) thì UAT vẫn không chấp nhận.
Kiểm thử
Đây là hoạt động của UAT giúp người dùng có thể xác định sản phẩm hay hệ thống có lỗi hay là không trước khi đưa vào hoạt động chính thức. Việc làm này giúp người dùng tránh được rủi ro không mong muốn mỗi khi vận hành hệ thống và giảm thiểu tối ưu những chi phí phát sinh từ A – Z.
Khi nào nên thực hiện UAT?
Thử nghiệm chấp nhận UAT thường là bước cuối cùng trước khi vận hành hoặc giao sản phẩm. UAT được thực hiện sau khi bản thân sản phẩm đã vượt qua các bước kiểm tra hệ thống.
Ai là người thực hiện UAT
Sau khi bạn đã biết UAT là gì, chắc chắn sẽ khá băn khoăn ai là người sẽ thực hiện UAT cho sản phẩm giúp doanh nghiệp, đơn vị, công ty,… Để nói một cách dễ hiểu thì chúng ta sẽ sử dụng một ví dụ như: Mạng xã hội Facebook có hàng chục triệu người dùng, trước khi cập nhập chính thức tính năng mới, người dùng có thể trải nghiệm và phản hồi lại. Qua đó, chính chúng ta (người sử dụng phiên bản dùng thử Facebook) là người thực hiện UAT.
Với ví dụ trên, có thể biết được khách hàng và người dùng cuối chính là người sẽ thực hiện UAT cho sản phẩm, ứng dụng, phần mềm, website trước khi chính thức release.
Kiểm thử chấp nhận và mô hình V-Model
Mô hình V-Model là kiểm thử chấp nhận của người dùng được sử dụng tương ứng với giai đoạn phân tích yêu cầu của vòng đời phát triển. Đây là phần mở rộng của mô hình thác nước và sự kết hợp của giai đoạn thử nghiệm đối với từng giai đoạn phát triển tương ứng.
Đây là một mô hình có tính kỷ luật cao, vận hành nghiêm ngặt, chỉ hoạt động giai đoạn tiếp theo sau khi hoàn thành giai đoạn trước. Đối với V-Model thì công việc test chất lượng sẽ được triển khai ngay từ đầu. Nhìn chung, mô hình V-Model được tạo ra giống như một giải pháp để giải quyết triệt để những nhược điểm còn tồn tại của mô hình thác nước.
Mô hình V-Model đã áp dụng quá trình kiểm thử chạy song song với mỗi bước của quá trình phát triển. Đây thực chất là tổ hợp của vòng đời phát triển phần mềm SDLC ở phía bên trái cùng vòng đời kiểm thử phần mềm STLC tại bên phải.
Requirement Analysis – Bước phân tích yêu cầu
Đây là tính năng có quá trình tương ứng với System Testing – kiểm thử hệ thống. Tại bước này người dùng có thể kiểm tra tổng quan toàn bộ hệ thống một cách tối đa từ A-Z.
High Level Design – Bước thiết kế cấp cao
High Level Design có quá trình vận hành tương ứng với Integration Testing – Kiểm thử tích hợp. Tại bước này người dùng có thể check tính kết nối và tương hợp giữa nhiều thành phần chính của phần mềm.
Low Level Design – Bước thiết kế cấp thấp
Tính vận hành của Low Level Design tương đồng với Unit Testing – Kiểm thử đơn vị. Tại bước này, người dùng có thể dễ dàng kiểm tra tính năng Function của phần mềm/sản phẩm hoặc ứng dụng.
Tiêu chí đánh giá UAT là gì?
Mọi yêu cầu của kiểm thử chấp nhận người dùng UAT đều được sử dụng theo sản phẩm phần mềm được phát triển đúng như mọi điều kiện của chủ doanh nghiệp đề ra. Việc lựa chọn chính xác tiêu chí đánh giá sẽ đảm bảo tối ưu tính thành công khi sản phẩm được release, chính vì thế người dùng cần đáp ứng một vài tiêu chí phổ biến như:
- Sản phẩm đáp ứng được những yêu cầu trong kinh doanh.
- Hoàn thiện đầy đủ nhiều mã ứng dụng và thông số kỹ thuật.
- Hoàn thành những bước kiểm thử đơn vị, kiểm thử tích hợp cùng kiểm thử hệ thống.
- Sản phẩm không có khuyết điểm nào lớn trước khi thực hiện UAT.
- Mọi lỗi được tìm thấy thông qua UAT cần được sửa chữa ngay lập tức.
- Môi trường UAT phải sẵn sàng.
- Nhà phát triển cần chắc chắn hệ thống, sản phẩm sẽ sẵn sàng thực hiện UAT.
Tại sao kiểm thử chấp nhận người dùng UAT lại quan trọng?
Đây là câu hỏi của không ít người, bởi lẽ sản phẩm, ứng dụng, phần mềm khi sản xuất và phát triển xét về mặt cơ bản đã hoàn toàn sẵn sàng lúc lên kệ. Tuy nhiên, UAT vẫn được sử dụng vô cùng phổ biến nhờ vào những lý do thiết yếu như:
- Xác định toàn bộ những chức năng – tính năng chính của sản phẩm về mặt vận hành,… chứ không quá chú trọng vào các button hoặc các trường,…
- UAT cung cấp 2 loại kiểm thử Alpha và Beta, đảm bảo tính thử nghiệm tại nơi sản xuất phần mềm cùng môi trường thực tế để xác thực đúng giá trị khi vận hành.
- Cơ hội cuối để phát hiện chính xác những lỗi còn tồn tại trong sản phẩm.
- Đảm bảo sự hài lòng đúng như mong đợi của khách hàng.
- Test tính truyền đạt của sản phẩm có truyền đạt được đến với nhà phát triển.
Các bước thực hiện UAT
Để thực hiện quá trình kiểm thử chấp nhận người dùng UAT, người dùng cần được thực hiện tại máy khách. Khi mà các điều kiện cần thiết đã được thoả mãn, lúc này người dùng cần thực hiện những bước như sau:
- Bước 1: Phân tích rõ ràng về các yêu cầu nghiệp vụ của phần mềm.
- Bước 2: Tạo ra kế hoạch kiểm tra UAT.
- Bước 3: Xác định chính xác những kịch bản kiểm thử UAT.
- Bước 4: Tạo nhiều trường hợp để kiểm tra UAT.
- Bước 5: Chuẩn bị dữ liệu test – tương ứng với dữ liệu thật nhất.
- Bước 6: Thực hiện chạy những trường hợp kiểm thử.
- Bước 7: Ghi chép và xác nhận kết quả.
- Bước 8: Xác nhận chức năng thuộc về sản phẩm.
Người thực hiện UAT cần có những phẩm chất gì?
Trước khi thử nghiệm chấp nhận của người dùng, sản phẩm trải qua các bước thử nghiệm chuyên nghiệp, nhưng mang tính kỹ thuật hơn. Người kiểm tra chấp nhận cần kiểm tra toàn bộ trải nghiệm của họ với sản phẩm.
Cuối cùng, các thành viên trong nhóm thử nghiệm sẽ không có cái nhìn khách quan về sản phẩm khi họ đang thử nghiệm chúng. Đây là lý do tại sao môi trường triển khai UAT nằm ngoài môi trường phát triển.
Tester hiểu rất rõ nhu cầu và mục đích tạo ra phần mềm nên có những quan điểm không phù hợp về test, UAT test cũng cần phản hồi của người dùng thật và đưa ra lời khuyên giúp đánh giá sản phẩm là tốt nhất. Người kiểm thử nên suy nghĩ độc lập giống như những người dùng chưa biết hệ thống và hiểu rõ về các yêu cầu hoặc quy trình kinh doanh để chuẩn bị kiểm tra và dữ liệu thực cho doanh nghiệp.
Làm thế nào để thực hiện UAT tốt nhất?
Để giải đáp cho câu hỏi “làm thế nào để thực hiện UAT tốt nhất” của nhiều bạn đọc, lúc này người thực hiện kiểm thử cần đảm bảo những yếu tố quan trọng như dưới đây:
- Chuẩn bị, sắp xếp kế hoạch kiểm thử chấp nhận người dùng UAT càng sớm càng tốt.
- Đặt kỳ vọng và xác định chính xác mục tiêu cùng phạm vi của UAT.
- Thực hiện kiểm thử thông qua những kịch bản và dữ liệu thực tế.
- Cần có cái nhìn khách quan của người sử dụng.
- Tiến hành test khả năng sử dụng.
- Tổng hợp và báo cáo kết quả trước khi quyết định release sản phẩm.
- Thực hiện Pre-UAT tại giai đoạn kiểm thử chất lượng hệ thống.
- Cần có quá trình phản hồi chi tiết trước khi kết thúc UAT và chuyển sang giai đoạn sử dụng thực.
Câu hỏi thường gặp
Sự khác nhau giữa QA và UAT là gì?
QA và UAT thường bị nhầm lẫn với nhau vì cả hai đều liên quan đến kiểm thử. Tuy nhiên, họ có những mục tiêu khác nhau. Sự khác biệt là QA nhằm mục đích cung cấp phần mềm không có lỗi, trong khi UAT đảm bảo rằng người dùng có được những gì họ muốn. Nhóm QA đã sắp xếp hợp lý các quy trình để làm cho UAT thân thiện hơn với khách hàng.
UAT có giống như bài kiểm tra không?
Thử nghiệm chấp nhận của người dùng hoặc UAT tương tự như thử nghiệm beta, nhưng chúng có một mục tiêu khác. Cụ thể, UAT được sử dụng để đảm bảo rằng sản phẩm cuối cùng đáp ứng các yêu cầu của khách hàng hoặc người dùng cuối. Mỗi phần mềm được xây dựng đều có lý do và UAT đảm bảo lý do đó được đáp ứng trước khi sản phẩm được giao.
Lời kết
Thông qua những thông tin vừa được Vietnix tổng hợp và chia sẻ, chắc hẳn bạn đọc đã có cái nhìn chính xác hơn trong việc trả lời thắc mắc UAT là gì. Với những tính năng, lợi ích đầy nổi bật thì UAT đã mang đến hiệu quả tiết kiệm thời gian, giảm thiểu chi phí và cải thiện sự hài lòng cho khách hàng khi sử dụng vô cùng tốt.
