Generative AI (Trí tuệ nhân tạo tạo sinh) đang vươn lên mạnh mẽ như một làn sóng mới trong lĩnh vực công nghệ, mở ra những tiềm năng to lớn cho nhiều ngành nghề và khía cạnh của đời sống. Vậy Generative AI là gì, hoạt động ra sao và đang được ứng dụng như thế nào trong thực tế? Hãy cùng tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây.
Generative AI là gì?
Generative AI là một công nghệ đột phá trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, mang đến khả năng tạo ra nội dung/dữ liệu mới hoàn toàn dựa trên dữ liệu hiện có. Khác với các Al thông thường chỉ tập trung vào phân loại và xác định dữ liệu, Generative AI có thể sáng tạo văn bản, hình ảnh, thậm chí cả mã code.
Sự ra đời của Generative Al đã mở ra nhiều tiềm năng to lớn trong nhiều lĩnh vực. Microsoft và Google là những ví dụ điển hình khi ứng dụng Generative Al vào các sản phẩm mới, giúp cá nhân hóa trải nghiệm người dùng và tự động hóa nhiều tác vụ như ghi chép lại cuộc họp, soạn thảo văn bản, thiết kế PowerPoint.
Cách thức hoạt động của Generative AI
Generative AI cũng như các hệ thống AI khác được vận hành dựa trên các mô hình máy học (Machine Learning – ML). Để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của AI Tạo Sinh, hãy cùng khám phá hai trụ cột chính tạo nên sức mạnh của công nghệ này:
Mô hình nền tảng (Foundation Model – FM)
Mô hình nền tảng (FM) là nền tảng cốt lõi của Generative AI. Những FM khổng lồ được “nuôi dưỡng” bằng vô số dữ liệu tạo sinh và không nhãn, giúp chúng có khả năng xử lý và hoàn thành nhiều tác vụ chung khác nhau. FM hoạt động dựa trên nguyên tắc học hỏi các mẫu và mối quan hệ trong dữ liệu để dự đoán yếu tố tiếp theo trong một chuỗi.
Mô hình ngôn ngữ Lớn (Large Language Model – LLM)
Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) là một nhánh con với khả năng thực hiện các nhiệm vụ xử lý ngôn ngữ tự nhiên như tóm tắt văn bản, sáng tạo nội dung, phân loại thông tin, trò chuyện mở và trích xuất dữ liệu. Nhờ sở hữu lượng tham số khổng lồ, LLM có thể học hỏi và thực hiện đa nhiệm các tác vụ phức tạp một cách hiệu quả.
Các mô hình Generative AI hoạt động ra sao?
Mô hình học máy truyền thống thường tập trung vào việc phân loại dữ liệu, ví dụ như phân biệt mèo và chó trong ảnh. Chúng học cách xác định mối quan hệ giữa các đặc điểm đã biết (như pixel, đường nét, màu sắc) và các yếu tố chưa biết (như loại động vật). Về mặt toán học, các mô hình này sử dụng các phương trình để biến đổi dữ liệu đặc điểm đã biết (x) thành nhãn chưa biết (y).
Mô hình Generative AI tiến xa hơn, không chỉ dừng ở phân loại mà còn có thể tạo ra dữ liệu mới. Thay vì dự đoán nhãn chưa biết dựa trên hình ảnh, mô hình tạo sinh có thể tạo ra hình ảnh mới cho một nhãn mới dựa trên các đặc trưng đã được cung cấp trước đó. Về mặt toán học, mô hình này tính toán xác suất của các đặc điểm (x) và nhãn (y) xuất hiện cùng nhau. Mô hình sẽ học cách các đặc điểm khác nhau liên quan đến nhau và sử dụng kiến thức này để tạo ra dữ liệu mới.
Các lợi ích nổi bật của Generative AI
Khả năng tạo ra nội dung mới, sáng tạo cùng hiệu quả vượt trội so với các hệ thống AI truyền thống khiến Generative AI trở thành công nghệ đột phá với nhiều lợi ích thiết thực:
Sản xuất nội dung sáng tạo
Generative AI có thể mô phỏng phong cách và nội dung của các tác phẩm hình ảnh, video và văn bản hiện có, hoặc tự do sáng tạo ra những nội dung hoàn toàn mới. Điều này giải phóng sức sáng tạo của con người và hỗ trợ công việc sáng tác nội dung trong các ngành như marketing, quảng cáo, giải trí,…
Nâng cao hiệu quả AI
Generative AI có thể được sử dụng để tạo ra thêm dữ liệu tổng hợp, mở rộng tập dữ liệu huấn luyện cho các mô hình học máy, giúp nâng cao độ chính xác và hiệu quả của các hệ thống AI. Điều này giúp quá trình đào tạo và đánh giá các thuật toán AI trở nên hiệu quả hơn, nâng cao hiệu suất tổng thể của hệ thống.
Phân tích dữ liệu chuyên sâu
Generative AI cung cấp những phương pháp mới để khám phá và phân tích dữ liệu chuyên sâu, giúp phát hiện ra các mẫu và xu hướng ẩn mà dữ liệu thô không thể hiển thị. Điều này mang lại lợi ích to lớn cho doanh nghiệp và nhà nghiên cứu trong việc dự đoán sự kiện tương lai và đưa ra các quyết định sáng suốt dựa trên dữ liệu.
Tự động hóa quy trình
Generative AI có thể tự động hóa các tác vụ thủ công tốn thời gian và công sức, giúp giải phóng sức lao động của con người cũng như nâng cao năng suất làm việc. Nhờ tự động hóa quy trình, tốc độ hoàn thành công việc được đẩy nhanh, góp phần tiết kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp.
Generative AI đang được ứng dụng như thế nào?
Generative AI (Trí tuệ nhân tạo tạo sinh) được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, mang đến những giải pháp sáng tạo và hiệu quả. Dưới đây là một số ví dụ tiêu biểu:
Lĩnh vực Marketing
- Tăng cường hiệu quả sáng tạo nội dung: Generative AI giúp tạo ra các kịch bản cho quảng cáo video, podcast, hoặc các bài đăng trên blog, mạng xã hội, email marketing, slogan,… Công nghệ này có thể đề xuất các ý tưởng mới lạ, đồng thời tùy chỉnh nội dung cho phù hợp với đối tượng khách hàng và các mục tiêu cụ thể của chiến dịch.
- Phân tích dữ liệu, tối ưu hóa chiến dịch: Generative AI có thể phân tích lượng lớn dữ liệu từ các chiến dịch trước đây để đưa ra các đề xuất về cách cải thiện chiến dịch hiện tại.
- Tăng hiệu quả quảng cáo: Generative AI có thể tự động tạo ra hoặc chỉnh sửa hình ảnh và video, giúp tiết kiệm thời gian và công sức cho các nhà thiết kế. Điều này đặc biệt hữu ích khi cần tạo ra nhiều phiên bản quảng cáo để chạy A/B testing.
- Dự báo xu hướng và nhu cầu: Generative AI có khả năng phân tích dữ liệu lịch sử kết hợp với hiện tại để dự báo các xu hướng thị trường sắp tới. Nhờ đó các nhà tiếp thị có thể điều chỉnh chiến lược sản phẩm và marketing, quảng cáo cho phù hợp.
Nghiên cứu y học
Công nghệ Generative AI đang đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy các khám phá khoa học, cải tiến quy trình y tế và mang đến những giải pháp chăm sóc sức khỏe hiệu quả hơn. Điểm nổi bật nhất của Generative AI trong nghiên cứu y học chính là hỗ trợ đắc lực cho việc phát triển loại thuốc mới.
Nhờ khả năng tạo ra các chuỗi protein mới tiềm năng, Generative AI giúp rút ngắn quá trình nghiên cứu và thử nghiệm thuốc, đẩy nhanh tiến độ đưa ra các phương pháp điều trị tiên tiến cho bệnh nhân.
Generative AI còn tự động hóa nhiều quy trình y tế tốn thời gian và công sức. Các tác vụ như ghi chép bệnh án, mã hóa y tế, phân tích hình ảnh y tế và bộ gen giờ đây có thể được thực hiện tự động bởi AI, giúp giải phóng gánh nặng cho đội ngũ y bác sĩ và nhà nghiên cứu. Nhờ đó, họ có thể tập trung vào những công việc chuyên môn để nâng cao hiệu quả chẩn đoán và điều trị bệnh.
Sản xuất ô tô
Ứng dụng của Generative AI trong ngành sản xuất ô tô đang định hình lại cách các nhà sản xuất thiết kế, xây dựng và duy trì các phương tiện, cụ thể:
- Đa dạng hóa thiết dựa trên các tiêu chí như độ bền, trọng lượng, chi phí sản xuất và thẩm mỹ.
- Tạo môi trường ảo mô phỏng giúp nhà sản xuất kiểm tra, đánh giá hiệu suất, độ an toàn và độ bền của xe trong nhiều trường hợp khác nhau mà không cần phải tiến hành thử nghiệm trên thực tế.
- Hỗ trợ tìm ra các điểm nghẽn và đề xuất cải tiến trong dây chuyền sản xuất, từ đó giảm thiểu chi phí vận hành cũng như, tăng năng suất lao động.
- Phân tích dữ liệu từ hệ thống điều khiển và cảm biến của xe nhằm dự đoán các sự cố trước khi chúng xảy ra, từ đó bảo trì và sửa chữa kịp thời, tăng cường an toàn cho người sử dụng.
Công nghiệp giải trí
Nhờ sức mạnh của mô hình Generative AI tiên tiến, việc sản xuất nội dung trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn bao giờ hết. Khả năng xử lý mạnh mẽ giúp Generative AI có thể mô phỏng các phong cách nghệ thuật khác nhau để tạo ra những sản phẩm phim ảnh, video, âm nhạc, trò chơi, truyện ngắn,… ấn tượng, mới lạ và không bị giới hạn bởi rào cản kỹ thuật.
Lĩnh vực Y tế
Với khả năng phân tích hình ảnh y tế như X-quang, MRI, CT scan một cách chuyên sâu, Generative AI là công cụ hỗ trợ đắc lực cho các bác sĩ trong việc chẩn đoán bệnh nhanh chóng và chính xác hơn. Một ví dụ điển hình là ứng dụng AI trong việc phát hiện sớm ung thư vú. Từ hình ảnh chụp X-quang tuyến vú, AI có thể xác định các dấu hiệu ung thư tiềm ẩn để giúp các bác sĩ có thể đưa ra phương án điều trị kịp thời, nâng cao tỷ lệ chữa khỏi bệnh cho bệnh nhân.
Lĩnh vực công nghệ
Trong lĩnh vực công nghệ, Generative AI giúp::
- Hỗ trợ lập trình viên đề xuất hoặc viết code tự động, giúp tăng tốc quá trình phát triển phần mềm.
- Hỗ trợ xây dựng các kịch bản kiểm thử, giúp phát hiện và sửa lỗi trong phần mềm một cách hiệu quả hơn.
- Phân tích mô hình dữ liệu lớn để nhận diện các truy cập bất thường để phát hiện và phản hồi ngay lập tức đối với các mối đe dọa an ninh mạng.
- Phát triển chatbot, trợ lý ảo có khả năng hiểu và phản hồi các truy vấn của người dùng một cách tự nhiên hơn.
- Tạo ra dữ liệu mới để huấn luyện các mô hình máy học, đặc biệt trong trường hợp thiếu dữ liệu thực tế.
Ngành Du lịch
Trong ngành du lịch, Generative AI được ứng dụng một cách rộng rãi và hiệu quả, đặc biệt trong việc phát triển các hệ thống nhận dạng khuôn mặt tại sân bay. Nhờ khả năng phân tích, tái tạo hình ảnh khuôn mặt từ nhiều góc độ, công nghệ này giúp tăng tốc quá trình kiểm tra và giảm thời gian chờ đợi cho hành khách. Gần đây, công nghệ này đang được thử nghiệm để tối ưu hóa quy trình đặt chỗ dựa trên thông tin của người dùng.
Cơ hội và thách thức nào dành cho Generative AI?
Generative AI mang đến nhiều cơ hội đột phá cũng như thách thức đáng kể, ảnh hưởng đến cách con người sử dụng công nghệ trong tương lai.
Cơ hội
- Tạo ra dữ liệu mới: Generative AI có khả năng tạo ra dữ liệu mới (văn bản, hình ảnh, âm thanh,…) giống với những gì đã được dùng để huấn luyện, không chỉ giúp phát triển và mở rộng các bộ dữ liệu huấn luyện mà còn có thể được sử dụng để mô phỏng các tình huống hoặc tạo ra nội dung mới.
- Hiểu biết sâu sắc về dữ liệu: Thông qua việc huấn luyện mô hình để sinh ra dữ liệu mới, Generative AI giúp người dùng khám phá cấu trúc, đặc điểm, mẫu, xu hướng, đặc trưng tiềm ẩn trong dữ liệu hiện có. Nhờ vậy, người dùng có thể hiểu rõ hơn về bản chất của dữ liệu, từ đó ứng dụng hiệu quả hơn vào các lĩnh vực khác nhau.
- Thúc đẩy sự sáng tạo trong nghệ thuật và thiết kế: Trong lĩnh vực nghệ thuật và thiết kế, Generative AI đã làm thay đổi cách thức sáng tạo nội dung. Với khả năng tạo ảnh, video, bài hát sáng tạo, Generative AI là công cụ để các nghệ sĩ thử nghiệm với các phong cách, hình thức và ý tưởng mới để tạo ra các trải nghiệm nghệ thuật độc đáo.
Thách thức
- Hệ thống cơ sở hạ tầng tốn kém: Phát triển mô hình Generative AI cần đầu tư lớn vào hạ tầng điện toán, bao gồm chi phí phần cứng, phần mềm cho hàng trăm GPU và bộ nhớ dung lượng cao. Hệ thống cơ sở hạ tầng này cũng đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật cao mà chỉ các tổ chức lớn hoặc công ty công nghệ tài chính mạnh mới có khả năng triển khai.
- Chất lượng và tính ổn định của dữ liệu: Hiệu quả tạo dữ liệu của Generative AI dựa trên quá trình huấn luyện và mô hình được áp dụng. Để đảm bảo dữ liệu đầu ra ổn định và nhất quán, người dùng cần thực hiện quá trình lọc và điều chỉnh mô hình một cách cẩn thận.
- Vấn đề đạo đức và quyền sở hữu trí tuệ: Việc sử dụng Generative AI để tạo ra nội dung có thể dẫn đến tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ, khi công cụ này có thể tạo ra các sản phẩm tương tự như tác phẩm đã tồn tại. Để giải quyết những vấn đề này, cần có các chính sách và quy định rõ ràng nhằm quản lý việc sử dụng Generative AI, đồng thời nâng cao nhận thức về các vấn đề đạo đức liên quan đến công nghệ này cho người dùng.
- Rào cản về dữ liệu: Hiệu quả của mô hình Generative AI phụ thuộc trực tiếp vào chất lượng dữ liệu được sử dụng để huấn luyện. Nếu dữ liệu thiếu mẫu hoặc không phản ánh chính xác đối tượng cần tạo ra thì có thể khiến mô hình hoạt động không hiệu quả hoặc tạo ra kết quả sai lệch.
- Khó khăn trong cấp phép dữ liệu: Việc thu thập và cấp phép dữ liệu huấn luyện cho mô hình Generative AI có thể tốn thời gian và phức tạp do các vấn đề pháp lý và quyền sở hữu. Các tổ chức cần có quy trình rõ ràng để đảm bảo có quyền sử dụng dữ liệu hợp pháp và tuân thủ pháp luật.
Rủi ro gặp phải khi sử dụng Generative AI
Sự phát triển bùng nổ của Generative AI mang đến nhiều lợi ích nhưng cũng đi kèm với những rủi ro đáng kể cần được quan tâm và giải quyết. Dưới đây là một số vấn đề nổi bật:
Chưa minh bạch
Hoạt động của Generative AI khá phức tạp và khó hiểu, khiến người dùng và ngay cả chủ sở hữu cũng khó nắm bắt cách thức công cụ này tạo nội dung hoặc đưa ra quyết định. Điều này dẫn đến những nghi ngại về độ chính xác và tin cậy của kết quả được cung cấp cũng như khó khăn trong việc kiểm soát, sửa lỗi hệ thống.
Xâm phạm quyền riêng tư
Generative AI có khả năng thu thập, phân tích và sử dụng lượng lớn dữ liệu cá nhân để huấn luyện và hoạt động. Nếu không có biện pháp bảo vệ quyền riêng tư phù hợp, việc sử dụng Generative AI có thể dẫn đến xâm phạm quyền riêng tư của cá nhân, đặc biệt khi dữ liệu được thu thập mà không có sự đồng ý của người dùng hoặc được sử dụng cho các mục đích không mong muốn như quảng cáo, phân biệt đối xử,…
Thông tin có thể sai lệch
Generative AI có khả năng tạo ra văn bản, hình ảnh, video, âm thanh,… không chính xác hoặc sai lệch, đặc biệt khi được huấn luyện bởi các nguồn dữ liệu không đầy đủ, không đáng tin cậy hoặc thiên vị. Điều này có thể được sử dụng cho mục đích độc hại, chẳng hạn như thao túng dư luận, lừa đảo tài chính hoặc gây bất ổn xã hội.
Sự ảnh hướng của Generative với thị trường lao động
Generative AI đang từng bước thay đổi cách thức hoạt động của nhiều ngành công nghiệp. Dưới đây là ba khía cạnh chính mà Generative AI ảnh hưởng đến thị trường lao động:
Mất việc
Mặc dù Generative AI gia tăng sự sáng tạo và năng suất làm việc cao trong nhiều lĩnh vực, nhưng nó cũng gây ra nguy cơ mất việc làm cho một số nhóm lao động, đặc biệt là trong các ngành nghề phụ thuộc nhiều vào lao động thủ công và tác vụ lặp đi lặp lại. Tuy nhiên điều này cũng mở ra cơ hội cho các vị trí công việc mới như chuyên gia AI, nhà phát triển AI, huấn luyện viên AI, kỹ sư phần mềm AI,… là những lĩnh vực đòi hỏi sự kết hợp giữa kỹ năng con người và công nghệ.
Thay đổi quy trình làm việc
Generative AI, với khả năng tự động hóa và tạo ra nội dung mới, đang thay đổi cách thức hoạt động của nhiều ngành nghề. Trong các lĩnh vực như quản lý dữ liệu, sản xuất, quảng cáo, công nghệ,…, AI không chỉ đơn thuần tự động hóa các tác vụ lặp lại mà còn hỗ trợ việc đưa ra quyết định phức tạp và sáng tạo nội dung độc đáo. Điều này thúc đẩy sự chuyển dịch từ lao động thủ công sang các công việc yêu cầu kỹ năng phân tích, quản lý và sáng tạo cao.
Ví dụ trong ngành truyền thông – quảng cáo, nhân viên marketing không chỉ cần am hiểu kiến thức chuyên môn mà cần thành thạo cách sử dụng Generative AI để tự động sáng tạo nội dung phù hợp với tệp khách hàng mục tiêu.
Nhu cầu về đào tạo
Ứng dụng phổ biến của Generative AI kéo theo sự gia tăng về nhu cầu đào tạo và phát triển các kỹ năng liên quan đến công nghệ này. Các nhà tuyển dụng ngày càng tìm kiếm những ứng viên không chỉ am hiểu chuyên sâu về kỹ thuật mà còn có khả năng phân tích, quản lý và áp dụng công nghệ AI vào thực tiễn.
Tuy nhiên song song với tiềm năng có thể mang lại, Generative AI cũng đi kèm với những thách thức về quản lý rủi ro và đạo đức trong quá trình sử dụng. Do đó, việc trang bị kiến thức, kỹ năng cần thiết để đảm bảo tính minh bạch, trách nhiệm đạo đức và khả năng xử lý các trường hợp sử dụng Generative AI sai phạm là vô cùng quan trọng.
Câu hỏi thường gặp
AI là gì?
AI là viết tắt của Artificial Intelligence hay Trí tuệ nhân tạo, là một lĩnh vực khoa học máy tính chuyên nghiên cứu, phát triển các hệ thống thông minh có khả năng tự học tập, suy luận và hành động như con người. Mục tiêu chính của AI là mô phỏng trí thông minh con người vào máy móc, giúp chúng giải quyết các vấn đề, nhiệm vụ phức tạp mà trước đây chỉ con người mới có thể thực hiện. Ứng dụng của AI trải rộng trên nhiều lĩnh vực như y tế, giáo dục, giao thông, sản xuất,…
Kỷ nguyên AI là gì?
Kỷ nguyên AI, hay còn gọi là Kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, là giai đoạn mà AI trở thành một phần quan trọng, không thể thiếu trong nhiều khía cạnh của của đời sống xã hội và kinh tế. Sự phổ cập của AI đã cách mạng hóa cách chúng ta làm việc, giải trí và tương tác với thế giới xung quanh.
Lời kết
Bài viết trên đây đã cung cấp cái nhìn tổng quan về Generative AI là gì, cách thức hoạt động và ứng dụng của công nghệ này. Generative AI mang lại lợi ích cho xã hội ở nhiều khía cạnh, tuy nhiên, việc khai thác công nghệ này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan nhằm đảm bảo tính an toàn, hợp pháp và hướng đến lợi ích chung.
