Free Software là gì? Đã và đang có rất nhiều tranh cãi nổ ra về sự khác biệt giữa Free Software và mã nguồn mở. Muốn hiểu được tận cùng thì cùng Vietnix tìm hiểu Free Software là gì? một cách đầy đủ nhất, từ đó mà chúng ta sẽ biết được sự khác biệt giữa Free Software và mã nguồn mở là gì nhé.
Free Software là gì?
“Free Software” là thuật ngữ mô tả phần mềm cho phép người dùng tự do xem code lập trình, chỉnh sửa, phân phối và sử dụng nó mà không bị hạn chế.
WordPress chọn mô hình Free Software vì nó có triết lý khuyến khích tinh thần cởi mở và chia sẻ.
Nó giúp họ đạt được mục tiêu trở thành một cộng đồng thân thiện và hòa nhập.
Ý nghĩa của từ “Free”
Hãy bắt đầu bằng việc xác định ý nghĩa của “free”. Với Free Software, điều này tương đồng hơn với “free speech” hơn là “free beer”.
Những bữa tiệc tặng bia miễn phí được yêu thích vì khách mời có thể uống mà không phải trả tiền. Trong trường hợp đó, từ “free” có nghĩa là “free of charge”.
Đó là một trong những lý do mà WordPress rất phổ biến. Giống như bia tại bữa tiệc, nó miễn phí. Mặc dù việc xây dựng một trang web có các chi phí khác nhau, nhưng phần mềm WordPress không tốn một xu nào.
Nhưng Free Software giống như quyền tự do hơn là bia miễn phí. Nó chủ yếu liên quan đến quyền tự do, không phải giá cả.
Phong trào Free Software bắt đầu từ năm 1989 do Richard Stallman khởi xướng vì ông lo ngại rằng các giấy phép phần mềm ngày càng trở nên hạn chế hơn. Đây không chỉ là một phong trào phần mềm, mà còn là một phong trào xã hội.
Stallman muốn bảo vệ quyền tự do của người sử dụng phần mềm. Ông muốn họ có thể giúp đỡ hàng xóm bằng cách chia sẻ phần mềm, điều mà nhiều giấy phép phần mềm độc quyền không cho phép.
Vì vậy, ông đã tạo ra một giấy phép phần mềm để đạt được mục tiêu này. Free Software chủ yếu liên quan đến phần mềm được phát hành theo Giấy phép Công cộng chung GNU hoặc GPL, chẳng hạn như hệ điều hành GNU do chính Stallman tạo ra.
GPL là gì?
GPL là một giấy phép phần mềm hiện được quản lý bởi Tổ chức Free Software (Free Software Foundation – FSF). Nó đã được sửa đổi nhiều lần để bảo vệ tốt hơn quyền tự do của người sử dụng phần mềm.
GPL có thể coi như một “Bill of Rights” – Hiến pháp cung cấp bốn quyền tự do:
- Quyền tự do chạy phần mềm cho bất kỳ mục đích nào.
- Quyền tự do nghiên cứu mã nguồn và thay đổi phần mềm cho bất kỳ mục đích nào.
- Quyền tự do chia sẻ phần mềm với người khác.
- Quyền tự do chia sẻ các phiên bản phần mềm đã được bạn sửa đổi với người khác.
Hạn chế duy nhất là nếu bạn chia sẻ một phiên bản đã được sửa đổi của phần mềm GPL, thì nó cũng phải có giấy phép GPL. Điều này được gọi là “copyleft”, một cách chơi chữ từ “copyright” (bản quyền), và đảm bảo rằng Free Software vẫn miễn phí.
WordPress đã được phát hành dưới giấy phép GPLv2. Điều này có nghĩa là nó sẽ tiếp tục được cung cấp miễn phí, và thành công của nó phụ thuộc vào sự hợp tác của một cộng đồng tích cực thay vì đội ngũ của một công ty duy nhất.
Sự khác biệt giữa Free Software và Phần mềm mã nguồn mở là gì?
“Open source” là một thuật ngữ khác để chỉ phần mềm có thể được nghiên cứu, chia sẻ và chỉnh sửa. Nó cũng là một phong trào, và giọng nói hàng đầu của nó là Tổ chức mã nguồn mở (Open Source Initiative).
Họ đã tạo ra Định nghĩa mã nguồn mở, một mô tả gồm mười điểm về ý nghĩa của mã nguồn mở. Nhiều mục tiêu của nó tương tự như Free Software:
- Người khác được phép phân phối phần mềm mã nguồn mở, có thể miễn phí hoặc có giá.
- Sửa đổi phần mềm được cho phép và phải được phân phối theo cùng các điều khoản với phần mềm gốc.
- Không khuyến khích phân biệt đối xử, đối với bất kỳ cá nhân hoặc nhóm nào, hoặc mục đích sử dụng phần mềm.
Những mục tiêu của hai phong trào này tương đồng nhau, nhưng giá trị của họ lại khác nhau.
Trong khi Free Software là một phong trào xã hội khuyến khích quyền tự do, phong trào mã nguồn mở khuyến khích lợi ích kinh doanh của việc chia sẻ mã nguồn. Nó nhận ra rằng phần mềm mã nguồn mở là cách hiệu quả để các nhà phát triển cùng hợp tác.
Phần mềm mã nguồn mở sử dụng nhiều giấy phép khác nhau. Ví dụ, WordPress được phát hành dưới giấy phép GPLv2, phần mềm máy chủ web Apache được phát hành dưới giấy phép Apache, và PHP được phát hành dưới cả giấy phép GPL và PHP.
WordPress là cả Free Software và mã nguồn mở. Bởi vì có một phần lớn sự trùng lắp giữa các thuật ngữ này, phần mềm đôi khi được gọi là FOSS (free and open-source software) hoặc FLOSS (free/libre/open-source software).
Để biết thêm chi tiết, xem “What is Open Source?” (Mã nguồn mở là gì?).
Làm thế nào để WordPress duy trì hoạt động kinh doanh nếu nó miễn phí?
Không có một công ty hay cá nhân duy nhất nào sở hữu WordPress. Đó là một dự án cộng đồng mã nguồn mở, nơi hàng ngàn người tài năng đã đóng góp để biến nó thành phần mềm tuyệt vời như ngày hôm nay.
Có một nhóm nhà phát triển chính dẫn dắt việc phát triển dự án, nhưng bất kỳ ai đánh giá cao WordPress đều có thể đóng góp vào sự thành công của nó. Những người có kỹ năng lập trình có thể đóng góp bản vá và sửa lỗi, và người dùng có thể đề xuất tính năng mới.
Tuy nhiên, trong khi những người đứng sau WordPress không kiếm tiền từ phần mềm này, họ có thể kiếm tiền từ các dịch vụ liên quan đến WordPress.
Lời kết
Vietnix hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu thêm về Free Software. Bạn cũng có thể muốn xem danh sách blog của Vietnix dưới đây để tìm các bài viết liên quan về các mẹo, thủ thuật và ý tưởng hữu ích khác về WordPress. Kể đến như hướng dẫn cài đặt plugin Genymotion cho Android Studio hay hướng dẫn tạo RSS feeds cho category trong WordPress.
