Tìm hiểu về toán tử membership trong Python

Chắc hẳn khi lập trình với Python, bạn đã từng nghe qua về toán tử membership. Đây là một công cụ mạnh mẽ giúp kiểm tra sự tồn tại của một phần tử trong một chuỗi dữ liệu. Tuy nhiên, toán tử membership thực chất hoạt động như thế nào, cú pháp ra sao và có những loại nào? Bài viết này sẽ giới thiệu sơ lược về toán tử membership trong Python.

Các điểm chính

Khi đọc xong bài viết, bạn sẽ:

• Hiểu rõ khái niệm toán tử membership trong Python: Nắm vững định nghĩa và vai trò của toán tử này trong việc kiểm tra sự tồn tại của một phần tử trong một chuỗi.
• Phân biệt và sử dụng thành thạo 2 loại toán tử in và not in: Biết cách sử dụng in để kiểm tra sự tồn tại và not in để kiểm tra sự vắng mặt của một giá trị trong chuỗi.
• Áp dụng toán tử membership cho list, tuple, set và dictionary: Thực hành sử dụng toán tử in và not in với các kiểu dữ liệu phổ biến trong Python.
• Giải quyết các bài toán thực tế bằng toán tử membership: Nắm vững kiến thức để viết các đoạn code ngắn gọn và hiệu quả để kiểm tra điều kiện tồn tại.
• Có nền tảng vững chắc để học sâu hơn về Python: Hiểu rõ về toán tử membership sẽ giúp bạn dễ dàng tiếp cận các khái niệm phức tạp hơn trong lập trình Python.

Toán tử membership trong Python là gì?

Toán tử membership trong Python giúp xác định xem một phần tử có nằm trong một đối tượng kiểu container (chứa nhiều phần tử bên trong) hay không. Ví dụ, một danh sách (list), một tuple, hay một chuỗi (string) đều là những container.

2 Loại toán tử membership trong Python

Python có hai toán tử membership chính là in và not in. Cả 2 đều trả về giá trị kiểu Boolean. Kết quả của toán tử in sẽ ngược lại với kết quả của toán tử not in.

Toán tử in

Toán tử in được dùng để kiểm tra xem:

• Một chuỗi con (substring) có nằm trong một chuỗi lớn hơn hay không.
• Một phần tử bất kỳ có nằm trong một list hoặc tuple hay không.
• Một danh sách con (sub-list) hoặc tuple con (sub-tuple) có nằm trong một danh sách hoặc tuple lớn hơn hay không.

Giả sử bạn có một danh sách các món ăn yêu thích, và bạn muốn kiểm tra xem một món ăn cụ thể có nằm trong danh sách đó hay không.

danh_sach_mon_an_yeu_thich = ["pho", "bun cha", "banh mi", "com tam"]

print ("pho" in danh_sach_mon_an_yeu_thich)    # Kết quả: True
print ("pizza" in danh_sach_mon_an_yeu_thich)  # Kết quả: False

Toán tử not in 

Toán tử not in được dùng để kiểm tra xem một giá trị có không xuất hiện trong một chuỗi, list, tuple hoặc các đối tượng tương tự hay không.

Để dễ hình dung, chúng ta hãy xem một ví dụ thực tế. Giả sử, bạn có một danh sách các loại trái cây:

danh_sach_trai_cay = ["xoai", "chuoi", "cam", "tao"]

# Kiểm tra xem "man" có KHÔNG nằm trong danh sách trái cây hay không
print("man", "not in", danh_sach_trai_cay, ":", "man" not in danh_sach_trai_cay)

# Kiểm tra xem "tao" có KHÔNG nằm trong danh sách trái cây hay không
print("tao", "not in", danh_sach_trai_cay, ":", "tao" not in danh_sach_trai_cay)

Khi chạy đoạn code trên, kết quả sẽ là:

Toán tử membership với list and tuple

Bạn có thể sử dụng toán tử in và not in để kiểm tra xem một phần tử có tồn tại trong một list hoặc tuple hay không.

Ví dụ 1

ds_so = [10, 20, 30, 40]
a = 20
b = 10
c = a - b  # c = 10
d = a / 2  # d = 10.0
print (a, "có trong", ds_so, ":", a in ds_so)
print (b, "không có trong", ds_so, ":", b not in ds_so)
print (c, "có trong", ds_so, ":", c in ds_so)
print (d, "không có trong", ds_so, ":", d not in ds_so)

Đoạn code trên sẽ tạo ra kết quả sau:

Ví dụ:

>>> 0x14 in [10, 20, 30, 40] # 0x14 là biểu diễn thập lục phân của 20
True

Ví dụ 2

Tuy nhiên, nếu bạn cố gắng kiểm tra xem hai số liên tiếp có xuất hiện cùng nhau trong một list hoặc tuple hay không, toán tử in sẽ trả về False, trừ khi chính list/tuple đó chứa một tuple con gồm hai số đó theo đúng thứ tự.

var = (10, 20, 30, 40)
a = 10
b = 20
print ((a, b), "có trong", var, ":", (a, b) in var)

var = ((10, 20), 30, 40)
a = 10
b = 20
print ((a, b), "có trong", var, ":", (a, b) in var)

Kết quả:

Toán tử membership với set

Các toán tử membership trong Python không chỉ hoạt động tốt với kiểu dữ liệu list và tuple, mà còn rất hiệu quả khi sử dụng với kiểu dữ liệu set.

Để kiểm tra một phần tử có tồn tại trong một set hay không, ta có thể sử dụng toán tử in. Dưới đây là một ví dụ cụ thể:

# Khởi tạo một set các số nguyên
tap_hop_so = {10, 20, 30, 40}

# Kiểm tra xem số 20 có nằm trong tập hợp hay không
a = 10
b = 20
print(b, "có trong", tap_hop_so, ":", b in tap_hop_so)

# Ví dụ với set chứa tuple
tap_hop_tuple = {(10, 20), 30, 40}
a = 10
b = 20
print((a, b), "có trong", tap_hop_tuple, ":", (a, b) in tap_hop_tuple)

Đoạn code trên sẽ cho ra kết quả sau:

Toán tử membership với dictionary

Trong Python, toán tử in cũng như not in có thể được sử dụng với đối tượng dictionary (từ điển). Tuy nhiên, Python chỉ kiểm tra xem một giá trị có tồn tại trong tập hợp các key của dictionary hay không, chứ không kiểm tra các value.

Để dễ hình dung hơn, bạn xem qua ví dụ sau đây:

thong_tin_sinh_vien = {
    "ma_so": "SV001",
    "ten": "Nguyễn Văn A",
    "tuoi": 20,
    "khoa": "Công nghệ thông tin"
}

ma_so_can_kiem_tra = "ma_so"
ten_can_kiem_tra = "Nguyễn Văn A"

print(ma_so_can_kiem_tra, "in", thong_tin_sinh_vien, ":", ma_so_can_kiem_tra in thong_tin_sinh_vien)
print(ten_can_kiem_tra, "in", thong_tin_sinh_vien, ":", ten_can_kiem_tra in thong_tin_sinh_vien)

Đoạn code trên sẽ cho ra kết quả:

Lời kết

Vậy là chúng ta vừa cùng nhau khám phá chi tiết về toán tử membership trong Python. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về toán tử in và not in, cũng như cách ứng dụng chúng với các kiểu dữ liệu khác nhau như list, tuple, set và dictionary. Mong rằng những kiến thức này sẽ giúp bạn viết code Python hiệu quả và dễ dàng hơn.

Mọi người cũng đọc