Hướng dẫn sử dụng toán tử logic trong Bash qua 5 ví dụ chi tiết

Toán tử logic trong Bash là công cụ giúp bạn tạo ra các script Bash linh hoạt và thông minh hơn, xử lý logic phức tạp và đưa ra quyết định dựa trên nhiều yếu tố khác nhau. Bài viết này sẽ đi sâu vào cách thức hoạt động, chức năng và ứng dụng của các toán tử logic trong script Bash.

Toán tử logic trong Bash là gì?

Toán tử logic trong Bash là những ký hiệu đặc biệt như AND - &&, OR - ||, NOT - ! được sử dụng để kết hợp các điều kiện đơn lẻ thành các biểu thức logic phức tạp hơn. Chúng cho phép chúng ta thực hiện các phép so sánh và kiểm tra nhiều điều kiện cùng một lúc, từ đó đưa ra quyết định về việc thực thi các lệnh tiếp theo.

Toán tử được xem là một thành phần xuất hiện nhiều trong các quá trình chạy tập lệnh bash. Ngoài việc đóng vai trò là một shell (môi trường thực hiện lệnh), Bash còn được xem là một dòng lệnh hữu ích trong Linux – lệnh Bash.

Bên cạnh đó, bạn có thể tìm hiểu thêm: Bash có phải là ngôn ngữ lập trình

3 loại toán tử logic trong Bash

Bash cung cấp 3 loại toán tử logic chính: AND, OR và NOT.

1. Toán tử AND (cú pháp là &&): Trả về kết quả đúng chỉ khi cả hai điều kiện được đánh giá đều đúng.
2. Toán tử OR (cú pháp là ||): Trả về kết quả đúng nếu ít nhất một trong các điều kiện được đánh giá là đúng.
3. Toán tử NOT (cú pháp là !): Đảo ngược kết quả của một điều kiện.

Trường hợp 1: Kết hợp nhiều điều kiện với toán tử logic

Bạn có thể kết hợp các toán tử logic để kiểm tra nhiều điều kiện cùng lúc. Ví dụ sau sử dụng 2 toán tử AND (&&) và lệnh echo để hiển thị kết quả ra màn hình:

#!/bin/bash

grade=5

name="An"

[[ $grade -ge 4 && $name == "An" ]] && echo "Student name is $name and Grade is Greater than 4"

Tiếp đến toán tử && đảm bảo rằng cả hai điều kiện phải đúng để lệnh tiếp theo được thực thi. Nếu cả hai điều kiện đều thỏa mãn thì trên giao diện Terminal sẽ in ra thông báo “Student name is An and Grade is Greater than 4” lên màn hình console.

Trường hợp 2: Sử dụng toán tử logic trong câu lệnh if-else

Toán tử logic thường được sử dụng trong câu lệnh if-else (lệnh if) để thực hiện kiểm tra điều kiện. Ví dụ:

#!/bin/bash

# Check if the number of arguments is less than 3

if [ $# -lt 3 ]; then

    echo "Usage: $0 <age> <name> <is_student>"

    exit 1

fi

age=$1

name=$2

is_student=$3

if [[ $age -gt 18 && $name == "An" && $is_student == true ]]; then

    echo "An is older than 18 and is a student."

else

    echo "An does not meet all the specified conditions."

fi

Trường hợp 3: Kết hợp nhiều toán tử logic trong một script Bash

Bạn có thể kết hợp nhiều toán tử logic &&, || và ! trong cùng một script Bash. Ví dụ:

#!/bin/bash

age=25

name="An"

is_student=true

if [[ $age -ge 18 && $name != "Quan" || ($is_student == true && $age -le 30) ]]; then

    echo "An is eligible: older than 18, not named Quan, and either a student or under 30 years old."

else

    echo "An does not meet the specified conditions."

fi

Ví dụ 1: Kiểm tra xem một số có nằm trong range cụ thể không

Toán tử logic cho phép bạn tạo ra các biểu thức phức tạp bằng cách kết hợp nhiều điều kiện. Ví dụ, đoạn script Bash sau đây kiểm tra xem một giá trị số được truyền vào từ đối số dòng lệnh có nằm trong range từ 10 đến 20 hay không.

#!/bin/bash

value=$1

if [[ $value -gt 10 && $value -lt 20 ]]; then

  echo "Giá trị thuộc khoảng 10 tới 20."

else

  echo "Giá trị không thuộc khoảng 10 tới 20."

fi

Kết quả: Nếu chạy file ex1.sh với đối số là 34, Script Bash sẽ trả về “Giá trị không thuộc khoảng 10 tới 20.” Ngược lại, nếu chạy file ex1.sh với đối số là 14, Script Bash sẽ hiển thị “Giá trị thuộc khoảng 10 tới 20.”

Ví dụ 2: Kiểm tra điều kiện trong câu lệnh có đúng hay không

Toán tử OR (||) được sử dụng để kiểm tra xem có ít nhất một điều kiện trong câu lệnh điều kiện là đúng hay không. Ví dụ, đoạn script Bash sau đây xác định xem một user (được lưu trữ trong biến username) có phải là root hoặc admin hay không, từ đó xác định xem người dùng có quyền quản trị hệ thống hay không.

#!/bin/bash

# Define the username you want to check

username="$1"

# Check if the user is either the root user or has sudo privileges

if [ "$UID" -eq 0 ] || sudo -lU "$username" | grep -q "(ALL : ALL)"; then

  echo "$username has sudo privileges, hence is either root or admin user"

else

  echo "The username '$username' is neither root nor has sudo privileges."

fi

Kết quả: Trong hình minh họa ở trên, John là một user mới được tạo và không có quyền sudo. Khi lấy mcuser làm đối số dòng lệnh, script sẽ in ra thông báo cho biết mcuser không có quyền sudo. Ngược lại, nam là user hiện tại và có quyền sudo. Do đó, script sẽ xác nhận quyền hạn của nam khi được thực thi.

Ví dụ 3: Đảo ngược điều kiện trong câu lệnh bằng toán tử NOT

Toán tử NOT (!) được sử dụng để đảo ngược điều kiện trong câu lệnh if của Bash. Bạn hãy xem ví dụ sau để hiểu rõ hơn về cách sử dụng toán tử NOT:

#!/bin/bash

# Define a new filename

file_to_check=$1

# Check if the file exists

if [[ ! -e "$file_to_check" ]]; then

  echo "The file '$file_to_check' không tồn tại."

else

  echo "The file '$file_to_check' tồn tại."

fi

Kết quả: Trong hình minh họa ở trên, file auto_convert.log đã tồn tại trong thư mục hiện tại. Do đó, khi chạy script, kết quả trả về sẽ là “File ‘auto_convert.log’ tồn tại”.

Ví dụ 4: Sử dụng toán tử NOT và AND trên cùng một dòng

Để kết hợp toán tử NOT và AND trên cùng một dòng, bạn có thể tham khảo sử dụng đoạn script sau:

#!/bin/bash

# Prompt the user to enter their age and whether they have a voting disqualification

echo "Chào mừng đến với Phần kiểm tra tư cách bỏ phiếu!"

read -p "Vui lòng nhập số tuổi: " age

read -p "Bạn có từng bị loại khỏi cuộc bỏ phiếu nào không? (có/không): " disqualifications

# Check if the user is old enough and not disqualified

if [ $age -ge 18 ] && [ "$disqualifications" != "có" ]; then

    echo "Chúc mừng! Bạn có thể bắt đầu tham gia bỏ phiếu."

else

    echo "Rất tiếc! Bạn chưa đủ điều kiện để tham gia."

fi

Kết quả: Trong hình ảnh minh họa ở trên, người dùng đã nhập tuổi là 17 và trả lời “không” cho câu hỏi về việc bị cấm bầu cử. Do đó, dựa trên các điều kiện đã đặt, đoạn code in ra kết quả “Rất tiếc! Bạn chưa đủ điều kiện để tham gia.”.

Ví dụ 5: Sử dụng toán tử OR và NOT trên cùng một dòng

Để sử dụng kết hợp toán tử OR và NOT trong một dòng, bạn hãy tham khảo script sau:

#!/bin/bash

echo "Vui lòng nhập username và password để tham gia cuộc họp"

# Set the correct username and password

correct_username="nam"

correct_password="1234"

# Prompt the user to enter their credentials

read -p "Nhập tài khoản: " username

read -s -p "Nhập mật khẩu: " password

# Check if the entered credentials are correct

if [ "$username" != "$correct_username" ] || [ "$password" != "$correct_password" ]; then

    echo -e "\nĐăng nhập thất bại. Vui lòng kiểm tra lại thông tin."

else

    echo -e "\nĐăng nhập thành công! Xin chào, $username."

fi

Kết quả: Trong hình minh họa, do user đã cung cấp chính xác cả username và password nên kết quả trả về là “Đăng nhập thành công! Xin chào, nam”.

Lời kết

Bài viết đã cung cấp cái nhìn chi tiết về các toán tử logic trong Bash, từ chức năng, cách sử dụng đến ví dụ minh họa cụ thể. Hy vọng những kiến thức này sẽ giúp bạn sử dụng thành thạo toán tử logic để viết các script Bash hiệu quả hơn.