Tìm hiểu về sắp xếp list trong Python

Sắp xếp list là một thao tác cơ bản và thường xuyên được sử dụng trong lập trình Python. Bài viết này sẽ giới thiệu một phần về các cách thức sắp xếp list trong Python, bao gồm việc sử dụng các phương thức sort() và sorted() cũng như giúp bạn  hiểu rõ hơn về cú pháp, cách sử dụng, cũng như khám phá các kỹ thuật nâng cao hơn như sử dụng hàm callback.

Các điểm chính

Khi đọc xong bài viết, bạn sẽ:

• Hiểu rõ khái niệm và tầm quan trọng: Nắm vững kiến thức cơ bản về sắp xếp list (danh sách) trong Python, hiểu tại sao việc sắp xếp list lại quan trọng trong lập trình.
• Sử dụng thành thạo phương thức sort(): Biết cách sử dụng phương thức sort() để sắp xếp list trực tiếp (in-place), bao gồm cú pháp và cách áp dụng với các ví dụ cụ thể về sắp xếp theo thứ tự từ điển và thứ tự toán học.
• Sử dụng hiệu quả hàm sorted(): Hiểu cách sử dụng hàm sorted() để tạo ra một list mới đã được sắp xếp từ một list ban đầu, bao gồm cú pháp và ví dụ minh họa.
• Áp dụng hàm Callback để tùy biến sắp xếp: Làm chủ kỹ thuật sử dụng hàm callback (hàm gọi lại) với tham số key để tùy biến cách sắp xếp list, thông qua các ví dụ như sử dụng str.lower() để sắp xếp không phân biệt chữ hoa chữ thường, hoặc sử dụng hàm tự định nghĩa để sắp xếp theo logic riêng.

Sắp xếp list trong Python

Sắp xếp List trong Python là quá trình bố trí các phần tử của List theo thứ tự tăng dần hoặc giảm dần, dựa trên một tiêu chí đã được xác định, chẳng hạn như thứ tự số học hoặc thứ tự từ điển.

Có thể thực hiện việc sắp xếp này bằng cách sử dụng hàm có sẵn sorted() hoặc bằng cách gọi phương thức sort() trực tiếp trên List. Cả hai cách này đều có thể thay đổi List gốc hoặc trả về một List mới đã được sắp xếp, tùy thuộc vào phương thức được sử dụng.

Sắp xếp list trong Python với phương thức sort()

Phương thức sort() trong Python được sử dụng để sắp xếp các phần tử của một List ngay tại chỗ (in place). Điều này có nghĩa là phương thức này sẽ thay đổi trực tiếp List gốc mà không tạo ra một List mới.

Cú Pháp

Cú pháp để sử dụng phương thức sort() như sau:

tên_list.sort(key=None, reverse=False)

Trong đó:

• tên_list là tên của List cần được sắp xếp.
• key (tùy chọn): là một hàm xác định tiêu chí sắp xếp. Nếu được cung cấp, hàm này sẽ được áp dụng cho từng phần tử của List để phục vụ cho việc sắp xếp. Giá trị mặc định là None.
• reverse (tùy chọn): là một giá trị boolean. Nếu là True, List sẽ được sắp xếp theo thứ tự giảm dần. Nếu là False (mặc định), List sẽ được sắp xếp theo thứ tự tăng dần.

Ví dụ về sắp xếp list theo thứ tự từ điển

Trong ví dụ sau, chúng ta sẽ sử dụng hàm sort() để sắp xếp các mục của List theo thứ tự chữ cái:

trai_cay = ['xoai', 'tao', 'chuoi', 'dua']
print ("List ban dau:", trai_cay)
trai_cay.sort()
print ("List sau khi sap xep: ", trai_cay)

Kết quả đầu ra:

Ví dụ về sắp xếp list theo thứ tự toán học

Trong ví dụ này, chúng ta sử dụng hàm sort() để sắp xếp một List số theo thứ tự số học (tăng dần):

diem_so = [75, 90, 62, 85, 58]
print("List ban dau:", diem_so)
diem_so.sort()
print("List sau khi sap xep:", diem_so)

Kết quả đầu ra sẽ là:

Sắp xếp list trong Python với phương thức sorted()

Hàm sorted() trong Python là một hàm có sẵn (built-in function) dùng để sắp xếp các phần tử của một iterable (chẳng hạn như List, tuple, hoặc chuỗi) và trả về một List mới đã được sắp xếp, trong khi vẫn giữ nguyên iterable ban đầu, không thay đổi.

Cú Pháp

Cú pháp sử dụng phương thức sorted() như sau:

sorted(iterable, key=None, reverse=False)

Trong đó:

• iterable là iterable (ví dụ: List, tuple, string) chứa các phần tử cần được sắp xếp.
• key (tùy chọn) là một hàm xác định tiêu chí sắp xếp. Nếu được cung cấp, hàm này sẽ được áp dụng cho mỗi phần tử của iterable để phục vụ cho việc sắp xếp. Mặc định là None.
• reverse (tùy chọn) là một giá trị boolean. Nếu là True, iterable sẽ được sắp xếp theo thứ tự giảm dần. Nếu là False (mặc định), iterable sẽ được sắp xếp theo thứ tự tăng dần.

Ví dụ

Trong ví dụ sau, chúng ta sử dụng hàm sorted() để sắp xếp một List các số và thu về một List mới đã được sắp xếp:

numbers = [3, 1, 4, 1, 5, 9, 2, 6, 5, 3, 5]

# Sắp xếp theo thứ tự giảm dần
sorted_numbers_desc = sorted(numbers, reverse=True)
print(sorted_numbers_desc)

Khi chạy đoạn code trên, bạn sẽ nhận được kết quả:

Sắp xếp list trong Python với hàm Callback

Trong Python, callback function là một hàm được truyền vào như một đối số cho một hàm khác, và hàm callback này sẽ được gọi (thực thi) bên trong hàm đó.

Chúng ta có thể sắp xếp các phần tử trong List với một hàm callback bằng cách sử dụng hàm sorted() hoặc phương thức sort() của List trong Python. Cả hai hàm và phương thức này đều cho phép chỉ định một tiêu chí sắp xếp tùy chỉnh thông qua tham số key. Tham số key này nhận vào một hàm callback. Hàm callback này sẽ định nghĩa cách các phần tử được so sánh và sắp xếp.

Ví dụ 1: Sử dụng str.lower() làm tham số key

Phương thức str.lower() trong Python được sử dụng để chuyển tất cả các ký tự trong một chuỗi thành chữ thường. Nó trả về một chuỗi mới với tất cả các ký tự chữ cái được chuyển thành chữ thường trong khi giữ nguyên các ký tự không phải chữ cái.

Trong ví dụ này, chúng ta truyền phương thức str.lower() làm đối số cho tham số key bên trong phương thức sort():

danh_sach = ['Vật Lý', 'sinh học', 'Cơ Sinh Học', 'tâm lý học']
print("List trước khi sắp xếp", danh_sach)
danh_sach.sort(key=str.lower)
print("List sau khi sắp xếp : ", danh_sach)

Kết quả đầu ra sẽ là:

Ví dụ 2: Sử dụng hàm tự định nghĩa làm tham số key

Chúng ta cũng có thể sử dụng một hàm do người dùng tự định nghĩa (user-defined function) làm tham số key trong phương thức sort().

Trong ví dụ này, hàm so_du() sử dụng toán tử % để trả về số dư của phép chia, và dựa trên số dư này, việc sắp xếp sẽ được thực hiện:

def so_du(x):
  return x % 10

danh_sach = [17, 23, 46, 51, 90]
print("List trước khi sắp xếp", danh_sach)
danh_sach.sort(key=so_du)
print("List sau khi sắp xếp : ", danh_sach)

Kết quả sẽ là:

Lời kết

Chúng ta vừa cùng nhau tìm hiểu chi tiết về các phương pháp sắp xếp list trong Python, từ phương thức sort(), sorted() cho đến việc sử dụng hàm callback linh hoạt. Hy vọng rằng những kiến thức này sẽ hữu ích cho bạn trong quá trình lập trình. Việc nắm vững cách sắp xếp list sẽ giúp bạn xử lý dữ liệu một cách hiệu quả và tối ưu hơn.

Mọi người cũng đọc