Python, một ngôn ngữ lập trình phổ biến, đã trải qua một quá trình phát triển dài với nhiều cột mốc đáng chú ý. Khởi đầu từ phiên bản Python 0.9.0, ngôn ngữ này dần hoàn thiện và ra mắt các bản cập nhật lớn như Python 1.0, 2.0 và 3.0. Bài viết này Vietnix sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sự ra đời, các phiên bản chính thức, và tương lai của Python.
Lịch sử hình thành Python
Python được phát triển bởi Guido van Rossum (một lập trình viên người Hà Lan) vào cuối những năm 1980 và đầu những năm 1990 tại Viện Nghiên cứu Quốc gia về Toán học và Khoa học Máy tính ở Hà Lan.
Python được lấy cảm hứng từ nhiều ngôn ngữ khác, bao gồm ABC, Modula-3, C, C++, Algol-68, SmallTalk, và Unix shell cùng các ngôn ngữ script khác. Guido van Rossum mong muốn Python trở thành một ngôn ngữ cấp cao, mạnh mẽ nhưng vẫn dễ đọc và dễ sử dụng. Python có bản quyền. Tương tự như Perl, mã nguồn Python hiện được cung cấp theo Giấy phép Công cộng GNU (GPL).
Với nhiều người mới bắt đầu, từ Python có thể liên tưởng đến một loài rắn. Tuy nhiên, Rossum cho biết việc lựa chọn tên Python xuất phát từ series hài kịch nổi tiếng “Monty Python’s Flying Circus” của BBC.
Với vai trò là kiến trúc sư chính của Python, cộng đồng các nhà phát triển đã phong cho ông danh hiệu “Nhà độc tài nhân từ trọn đời” (Benevolent Dictator for Life – BDFL). Dù vậy, năm 2018, Rossum đã từ bỏ danh hiệu này. Sau đó, việc phát triển và phân phối phiên bản tham chiếu của Python được xử lý bởi một tổ chức phi lợi nhuận là Python Software Foundation.
Hành trình phát triển của Python – Các phiên bản chính thức của Python
Dưới đây là những cột mốc quan trọng trong lịch sử phát triển của Python:
Python 0.9.0
Phiên bản Python đầu tiên được công bố là 0.9, ra mắt vào tháng 2 năm 1991. Phiên bản này đã bao gồm các tính năng như lớp (classes) với kế thừa, xử lý ngoại lệ (exception handling) và các kiểu dữ liệu cốt lõi như danh sách (lists) và từ điển (dictionaries).
Python 1.0
Tháng 1 năm 1994, phiên bản 1.0 được ra mắt, trang bị các công cụ lập trình hàm (functional programming), các tính năng như hỗ trợ số phức và hệ thống module cho phép tổ chức và tái sử dụng code tốt hơn.
Python 2.0
Phiên bản lớn tiếp theo, Python 2.0, được giới thiệu vào tháng 10 năm 2000. Nhiều tính năng mới như list comprehension, thu gom rác (garbage collection) và hỗ trợ Unicode đã được tích hợp vào phiên bản này.
Trong suốt những năm 2000, Python 2.x trở thành phiên bản chiếm ưu thế, được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, từ phát triển web đến nghiên cứu khoa học. Nhiều thư viện hữu ích như NumPy, SciPy và Django cũng được phát triển trong giai đoạn này.
Python 3.0
Python 3.0, một phiên bản được cải tiến toàn diện của Python, đã được phát hành vào tháng 12 năm 2008. Mục tiêu chính của lần cải tiến này là loại bỏ nhiều sự khác biệt đã xuất hiện trong các phiên bản Python 2.x. Python 3 được backport (chuyển các tính năng mới về phiên bản cũ) xuống Python 2.6.
Phiên bản này cũng bao gồm một tiện ích tên là python2to3 để giúp việc chuyển đổi code từ Python 2 sang Python 3 trở nên tự động hơn. Python 3 mang đến cú pháp mới, hỗ trợ Unicode tốt hơn và cải thiện việc chia số nguyên.
Kết thức phiên bản Python 2.x
Ngay cả sau khi Python 3 ra mắt, Tổ chức Phần mềm Python (Python Software Foundation) vẫn tiếp tục hỗ trợ nhánh Python 2 với các phiên bản nhỏ tăng dần cho đến năm 2019. Tuy nhiên, tổ chức này quyết định ngừng hỗ trợ vào cuối năm 2020, và Python 2.7.17 trở thành phiên bản cuối cùng của nhánh này.
Phiên bản Python hiện tại
Trong khi đó, ngày càng có nhiều tính năng mới được tích hợp vào nhánh 3.x của Python. Tính đến thời điểm hiện tại, Python 3.11.2 là phiên bản ổn định mới nhất, được phát hành vào tháng 2 năm 2023.
Python 3.11 có những gì mới?
Một trong những tính năng quan trọng nhất của Python 3.11 là sự cải thiện đáng kể về tốc độ. Theo tài liệu chính thức của Python, phiên bản này nhanh hơn phiên bản trước đó (3.10) tới 60%. Tài liệu cũng cho biết rằng bộ benchmark chuẩn cho thấy tốc độ thực thi nhanh hơn 25%.
Python 3.11 có cơ chế thông báo lỗi (exception messaging) tốt hơn. Thay vì hiển thị một traceback dài khi có lỗi xảy ra, bây giờ chúng ta sẽ nhận được chính xác biểu thức gây ra lỗi đó.
Theo khuyến nghị của PEP 678, phương thức add_note() được thêm vào lớp BaseException. Bạn có thể gọi phương thức này bên trong mệnh đề except và truyền vào một thông báo lỗi tùy chỉnh. Python 3.11 cũng thêm hàm cbrt() vào module maths. Hàm này trả về căn bậc ba của một số đã cho.
Một module mới tomllib cũng được thêm vào thư viện chuẩn. TOML (Tom’s Obvious Minimal Language) có thể được phân tích cú pháp với các hàm trong module tomllib.
Tương lai của Pyhton
Python đang không ngừng phát triển mỗi ngày, với các phiên bản 3.x liên tục nhận được những cập nhật mới. Cộng đồng các nhà phát triển Python đang tập trung vào việc cải thiện hiệu năng, giúp Python trở nên hiệu quả hơn mà vẫn giữ được sự dễ dàng trong sử dụng.
Hiện nay, Python được ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như học máy, trí tuệ nhân tạo (AI) và khoa học dữ liệu. Vì vậy, có thể khẳng định tương lai của Python vẫn rất tươi sáng. Vai trò của Python trong các lĩnh vực đang phát triển nhanh chóng này đảm bảo rằng Python sẽ luôn giữ vững vị thế quan trọng của mình trong nhiều năm tới.
Thêm vào đó, Python ngày càng trở thành ngôn ngữ lập trình đầu tiên được giảng dạy tại các trường học và đại học trên toàn thế giới, củng cố thêm vị thế của Python trong ngành công nghệ.
Lời kết
Chúng ta vừa cùng nhau tìm hiểu về quá trình hình thành và phát triển của Python. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan và sâu sắc về ngôn ngữ lập trình phổ biến này. Những kiến thức này sẽ là nền tảng vững chắc giúp bạn khám phá tiềm năng vô hạn của Python trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
