Lệnh if là một khái niệm cốt lõi trong bất kỳ ngôn ngữ lập trình nào, và Python cũng không ngoại lệ. Câu lệnh này cung cấp một phương tiện để chương trình có thể rẽ nhánh, lựa chọn các hành động khác nhau dựa trên một đánh giá logic. Trong bài viết này mình sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm, cơ chế và cách lệnh if vận hành trong Python.
Các điểm chính
Khi đọc xong bài viết, bạn sẽ:
- Hiểu tường tận khái niệm và công dụng của lệnh if: Không chỉ dừng lại ở định nghĩa, bạn sẽ nắm vững cách thức câu lệnh này giúp chương trình đưa ra quyết định dựa trên các điều kiện cụ thể.
- Diễn giải lưu đồ (flowchart) một cách trực quan: Bạn sẽ hình dung được luồng thực thi của chương trình khi gặp câu lệnh if, từ đó hiểu rõ cách chương trình “xử lý” các tình huống khác nhau.
- Vận dụng linh hoạt if qua các ví dụ thực tế: Thông qua những ví dụ minh họa, bạn sẽ không chỉ hiểu lý thuyết mà còn biết cách áp dụng if vào các bài toán lập trình cụ thể.
- Xây dựng sự tự tin khi lập trình các logic phức tạp hơn. Bạn sẽ không ngần ngại.
Lệnh if trong Python là gì?
Câu lệnh if trong Python được dùng để kiểm tra một điều kiện là đúng (True) hay sai (False). Lệnh này chứa một biểu thức logic so sánh dữ liệu và đưa ra quyết định dựa trên kết quả so sánh đó.
Cú pháp của lệnh if
if biểu_thức:
# câu lệnh (hoặc các câu lệnh) sẽ được thực thiNếu biểu_thức trả về giá trị True, câu lệnh (hoặc các câu lệnh) bên trong khối if sẽ được thực thi. Ngược lại, nếu biểu_thức trả về giá trị False, thì đoạn code đầu tiên sau khi kết thúc khối if sẽ được thực thi.
Flowchart của câu lệnh if trong Python
Sơ đồ dưới đây minh họa luồng hoạt động của câu lệnh if trong lập trình:
Ví dụ về lệnh if trong Python
Hãy xem xét ví dụ về một khách hàng được hưởng chiết khấu 10% nếu số tiền mua hàng của họ lớn hơn 1000. Nếu không, họ sẽ không được giảm giá. Sơ đồ luồng sau đây sẽ mô tả toàn bộ quá trình ra quyết định:
Đầu tiên, mình đặt biến discount bằng 0 và biến amount bằng 1200. Sau đó, mình sử dụng câu lệnh if để kiểm tra xem amount có lớn hơn 1000 hay không. Nếu điều kiện này đúng, mình sẽ tính số tiền chiết khấu. Nếu được giảm giá, mình sẽ trừ số tiền chiết khấu này vào amount ban đầu.
Code Python cho sơ đồ luồng trên có thể được viết như sau:
discount = 0
amount = 1200
# Check he amount value
if amount > 1000:
discount = amount * 10 / 100
print("amount = ", amount - discount)Ở đây số tiền là 1200, do đó chiết khấu 120 được trừ đi. Khi thực thi mã, bạn sẽ nhận được kết quả sau:
amount = 1080.0
Bây giờ, mình hãy thử thay đổi biến amount thành 800, rồi chạy lại code. Lần này, không có chiết khấu nào được áp dụng. Bạn sẽ thấy kết quả sau:
amount = 800
Lời kết
Vậy là chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu chi tiết về lệnh if trong Python cũng như vai trò của lệnh này trong lập trình. Hy vọng những kiến thức này sẽ hữu ích, giúp bạn làm chủ các cấu trúc điều kiện và viết code Python một cách hiệu quả.
Mọi người cũng đọc
