Cookie là gì? Cách quản lý và bảo vệ dữ liệu cookie

Cookie (HTTP cookie, web cookie) là các file dữ liệu nhỏ mà website lưu trữ trên thiết bị người dùng qua trình duyệt, giúp ghi nhớ thông tin và hoạt động của họ, đóng vai trò quan trọng trong trải nghiệm web hiện đại. Bài viết này mình sẽ giải thích chi tiết về cookie, từ cách thức hoạt động, các loại phổ biến, lợi ích mang lại, đến những rủi ro về an toàn và quyền riêng tư cần lưu ý, cùng cách quản lý và sử dụng cookie một cách hiệu quả và an toàn.

Những điểm chính

1. Định nghĩa Cookies: Là tệp văn bản nhỏ website lưu trên thiết bị người dùng qua trình duyệt, dùng để ghi nhớ thông tin và hoạt động, hỗ trợ cá nhân hóa trải nghiệm và quản lý phiên.
2. Cách hoạt động: Website gửi cookie, sau đó trình duyệt tiến hành lưu trữ rồi gửi lại cookie trong các lần truy cập sau để nhận diện người dùng/phiên.
3. Các loại phổ biến: Session Cookie, Persistent Cookie, First-party Cookie, Third-party Cookie.
4. Lợi ích: Cá nhân hóa trải nghiệm, tiện lợi, quản lý phiên, thu thập dữ liệu phân tích, hỗ trợ quảng cáo nhắm mục tiêu và cải thiện tổng thể website.
5. Rủi ro an toàn/quyền riêng tư: Theo dõi hành vi duyệt web, nguy cơ lộ dữ liệu nhạy cảm và lỗ hổng quản lý session.
6. Quản lý cookie: Người dùng có thể xem/xóa/bật/tắt cookie trong cài đặt trình duyệt; chủ sở hữu website cần minh bạch chính sách, chỉ thu thập dữ liệu cần thiết, và đảm bảo an toàn dữ liệu.
7. Giải pháp an toàn từ Vietnix: Sử dụng HTTPS/SSL để mã hóa, hạ tầng hosting/VPS/server bảo mật và Firewall Anti DDoS.
8. Câu hỏi thường gặp: Cookie bản chất không độc hại nhưng có thể bị lợi dụng; xóa cookie định kỳ tốt cho quyền riêng tư nhưng cần đăng nhập lại; chặn tất cả cookie ảnh hưởng nhiều chức năng web; cookie không làm chậm máy đáng kể; có thể xem cookie qua Developer Tools.

Cookie là gì?

Cookie (hay HTTP cookie, web cookie, browser cookie) là những file văn bản nhỏ mà một website lưu trữ trên máy tính hoặc thiết bị di động của bạn thông qua trình duyệt web khi bạn truy cập website đó. Chúng được lưu trữ trực tiếp trên máy tính/thiết bị của người dùng bởi trình duyệt web (lưu trữ phía máy khách).

Mục đích cơ bản của cookie là giúp website ghi nhớ lại các thông tin về bạn hoặc các hoạt động của bạn trên trang trong một khoảng thời gian nhất định. Ví dụ như thông tin đăng nhập, lựa chọn ngôn ngữ, kích thước phông chữ, các mục trong giỏ hàng, hoặc các tùy chọn khác.

Cookie hoạt động như nào?

Cơ chế hoạt động của cookie khá đơn giản, diễn ra theo các bước sau:

1. Website gửi Cookie: Khi bạn truy cập một website lần đầu, server của website đó sẽ tạo ra cookie chứa một chuỗi thông tin định danh duy nhất (ID) hoặc các dữ liệu khác (ví dụ: tùy chọn của bạn) và gửi nó đến trình duyệt của bạn thông qua giao thức HTTP.
2. Trình duyệt lưu Cookie: Trình duyệt web của bạn (như Chrome, Firefox) sẽ nhận và lưu trữ file cookie này trên máy tính của bạn.
3. Trình duyệt gửi lại Cookie: Trong những lần truy cập tiếp theo vào cùng website đó, trình duyệt sẽ tự động đọc cookie đã lưu và gửi thông tin đó trở lại server của website cùng với yêu cầu HTTP. Điều này cho phép website nhận ra bạn mà không cần bạn phải nhập lại thông tin mỗi lần (nhận dạng phiên).

Tương tự như việc bạn được nhân viên phục vụ tại một quán quen nhận diện và nhớ sở thích của bạn sau vài lần ghé thăm, cookie giúp website nhớ các thiết lập của bạn.

Các loại cookie phổ biến

Có nhiều loại cookie khác nhau, nhưng phổ biến nhất bao gồm:

• Session Cookie (Cookie phiên): Là cookie tạm thời, chỉ tồn tại trong suốt phiên làm việc của bạn trên website. Chúng sẽ tự động bị xóa khi bạn đóng trình duyệt. Ví dụ: Giữ các sản phẩm trong giỏ hàng khi bạn mua sắm trực tuyến, duy trì trạng thái đăng nhập trong một phiên (quản lý phiên).
• Persistent Cookie (Cookie bền vững/lâu dài): Được lưu trữ trên máy tính của bạn trong một khoảng thời gian dài hơn, ngay cả sau khi bạn đóng trình duyệt. Chúng có một ngày hết hạn được thiết lập bởi website. Ví dụ: Ghi nhớ thông tin đăng nhập (“Remember Me”), lưu trữ các tùy chọn cá nhân hóa giao diện website qua nhiều lần truy cập.
• First-party Cookie (Cookie của bên thứ nhất): Được tạo và thiết lập bởi chính website mà bạn đang trực tiếp truy cập (website hiển thị trên thanh địa chỉ trình duyệt). Ví dụ: Cookie lưu ngôn ngữ bạn chọn trên website vietnix.vn là first-party cookie (website tạo ra cookie, cá nhân hóa trải nghiệm người dùng).
• Third-party Cookie (Cookie của bên thứ ba): Được tạo và thiết lập bởi một tên miền khác với website bạn đang truy cập. Thường liên quan đến các dịch vụ quảng cáo, phân tích web hoặc widget mạng xã hội được nhúng trên trang. Ví dụ: Nút “Like” của Facebook trên một trang báo có thể đặt third-party cookie để theo dõi hành vi của bạn, hoặc các mạng quảng cáo dùng cookie này để hiển thị quảng cáo nhắm mục tiêu dựa trên lịch sử duyệt web của bạn.

Lợi ích của cookie đối với trải nghiệm web

Cookie mang lại nhiều lợi ích cho cả người dùng và chủ sở hữu website:

• Đối với người dùng:
  • Cá nhân hóa trải nghiệm: Ghi nhớ các tùy chọn như ngôn ngữ, giao diện, bố cục website, giúp bạn không phải thiết lập lại mỗi lần truy cập. (Cookie giúp cá nhân hóa trải nghiệm người dùng)
  • Tiện lợi khi đăng nhập: Giữ trạng thái đăng nhập, bạn không cần nhập lại tên người dùng và mật khẩu mỗi khi quay lại website. (Xác thực người dùng)
  • Lưu trữ thông tin hữu ích: Lưu trữ giỏ hàng khi mua sắm trực tuyến, ghi nhớ các mục đã xem, giúp bạn tiếp tục công việc dở dang. (Lưu trữ dữ liệu và thông tin đăng nhập)
• Đối với website/doanh nghiệp:
  • Quản lý phiên hiệu quả: Giúp website theo dõi các hoạt động của người dùng trong một phiên, đảm bảo tính liên tục của trải nghiệm. (Quản lý phiên)
  • Thu thập dữ liệu phân tích: Thu thập thông tin ẩn danh về cách người dùng tương tác với website (thường qua first-party cookie hoặc third-party cookie từ các dịch vụ như Google Analytics), giúp chủ website hiểu rõ hơn về khách truy cập để cải thiện nội dung và dịch vụ. (Theo dõi hành vi, Cookie được sử dụng cho theo dõi người dùng)
  • Hỗ trợ quảng cáo nhắm mục tiêu: Cho phép hiển thị các quảng cáo phù hợp hơn với sở thích và hành vi của người dùng, tăng hiệu quả chiến dịch marketing (thường thông qua third-party cookie). (Quảng cáo trực tuyến, Cookie bên thứ ba được sử dụng cho Quảng cáo nhắm mục tiêu)
  • Cải thiện tổng thể website: Dựa trên dữ liệu thu thập được, doanh nghiệp có thể tối ưu hóa website, mang lại trải nghiệm tốt hơn cho người dùng.

Rủi ro an toàn, quyền riêng tư của cookie

Dù hữu ích, cookie cũng tiềm ẩn một số rủi ro về an toàn và quyền riêng tư nếu không được quản lý đúng cách.

• Theo dõi hành vi duyệt web: Đặc biệt là third-party cookie, có thể được sử dụng để theo dõi hoạt động của bạn trên nhiều website khác nhau, xây dựng hồ sơ chi tiết về sở thích, thói quen của bạn mà bạn không hề hay biết, gây lo ngại về quyền riêng tư.
• Nguy cơ lộ dữ liệu nhạy cảm: Nếu cookie lưu trữ những thông tin nhạy cảm (ví dụ: session ID – mã định danh phiên, thông tin cá nhân) và website không được bảo mật tốt, tin tặc có thể đánh cắp cookie này (ví dụ qua tấn công XSS, Man-in-the-middle nếu không dùng HTTPS) để chiếm đoạt tài khoản hoặc truy cập dữ liệu trái phép.
• Lỗ hổng bảo mật liên quan đến quản lý session: Các kỹ thuật như Session Hijacking (đánh cắp phiên) hoặc Session Fixation (cố định phiên) có thể lợi dụng cookie để chiếm quyền truy cập của người dùng. Việc thiết lập cờ HttpOnly (chỉ cho phép HTTP truy cập) và Secure (chỉ gửi qua HTTPS) cho cookie là cần thiết để giảm thiểu rủi ro này.

Dữ liệu Cookie được truyền như thế nào?

Mọi dữ liệu cookie sẽ được lưu trữ dưới dạng name-value trong ổ cứng của máy tính và sẽ lấy lại dữ liệu này khi bạn sử dụng website vào những lần sau.

Trên thực tế, cookie sẽ được truyền theo một quy trình gồm các bước dưới đây:

• Bước 1: Khi bạn nhập URL của một website vào thanh tìm kiếm, trình duyệt web sẽ gửi đến yêu cầu đến địa chỉ URL bạn vừa nhập.
• Bước 2: Sau khi nhận dạng được URL, trình duyệt sẽ tiến hành tìm kiếm các file dữ liệu cookie đã được lưu trữ và thu tập tất cả, sau đó sẽ gửi chúng đến máy chủ của quản trị mạng.
• Bước 3: Trình duyệt web sẽ tiến hành phân tích và định dạng các cặp giá trị name-value vừa gửi tới và yêu cầu đến trang chủ. Khi các cặp giá trị này được xác nhận, quản trị mạng có thể sử dụng chúng.

Ngược lại, khi không có cặp giá trị nào được nhận dạng thì web server sẽ tự mặc định đây là lần đầu bạn truy cập vào website đó và tự động tạo cho bạn một ID mới hoàn toàn.

Cách xem và quản lý cookie trên các trình duyệt phổ biến

Cách xóa Cookies trên trình duyệt Chrome

Để xóa Cookie trên Chrome, bạn chỉ cần thực hiện theo các bước hướng dẫn dưới đây:

• Bước 1: Ở giao diện chính của Chrome, bạn ấn vào biểu tượng dấu 3 chấm ở góc phải phía trên, chọn Cài đặt.
• Bước 2: Trong danh sách menu bên tay trái bạn chọn Quyền riêng tư và bảo mật, chọn Tất cả cookies và dữ liệu trang web, lúc này tất cả cookie đã được lưu trữ sẽ hiện ra.
• Bước 3: Bạn chọn từng cookie và ấn vào biểu tượng thùng rác bên tay phải để xóa thủ công hoặc ấn Xóa tất cả để xóa toàn bộ các file cookies. 

Lúc này lịch sử của cookie sẽ được xóa khỏi trình duyệt web của bạn vĩnh viễn. Khi truy cập lại các trang web đó bạn bắt buộc phải nhập lại các thông tin đăng nhập như ban đầu.

Cách bật, tắt Cookies trên trình duyệt Chrome

Một tác vụ quản lý cookie trong chrome khác thường được biết đến chính là việc bật/ tắt tính năng cookie, bạn cũng thực hiện gần tương tự với cách xóa cookie khỏi trình duyệt.

• Bước 1: Vào Cài đặt, chọn Quyền riêng tư và bảo mật.
• Bước 2: Bạn lưu ý đến các đề mục như Cho phép tất cả cookie, Chặn các cookie của bên thứ ba trong chế độ ẩn danh (Incognito mode), Chặn cookie của bên thứ ba và Chặn tất cả Cookie.

Nếu muốn bật cookie để tối ưu trải nghiệm người dùng như ghi nhớ đăng nhập hoặc giỏ hàng, bạn tích chọn Cho phép tất cả cookie.

Trong trường hợp bạn không muốn cookie lưu trữ các thông tin cá nhân và cảm thấy không an toàn, bạn tích chọn 1 trong 3 mục còn lại tùy vào mục đích sử dụng.

Cách bật Cookie trên iPhone (sử dụng trình duyệt Chrome)

Trên iPhone khi sử dụng ứng dụng Chrome, tính năng cookie thường được kích hoạt tự động. Nếu bạn muốn cho iPhone của mình sử dụng cookie thông qua trình duyệt Chrome thay vì Safari, sau đây là cách bật cookie trên iPhone bằng cách sử dụng ứng dụng Chrome:

Bước 1: Mở ứng dụng Chrome trên iPhone của bạn.

Bước 2: Ở góc dưới cùng bên phải, nhấn vào biểu tượng More (dấu ba chấm), sau đó chọn Settings (Cài đặt).

Bước 3: Tiếp theo, chọn Cookies, sau đó chọn Site Data và bật tùy chọn để cho phép sử dụng cookie.

Bước 4: Cuối cùng, nhấn vào Done để lưu cài đặt. Từ đây, bạn đã bật tính năng cookie trên iPhone của mình khi sử dụng trình duyệt Chrome.

Nếu bạn đang sử dụng iPad, bạn có thể thực hiện cùng quy trình như trên để bật tính năng cookie trong ứng dụng Chrome.

Mẹo sử dụng cookie an toàn

Cookie mang lại nhiều tiện ích, nhưng việc sử dụng chúng một cách có ý thức là rất quan trọng để bảo vệ quyền riêng tư và an toàn dữ liệu. Bạn có thể tham khảo một số lời khuyên sau:

• Đối với người dùng cuối:
  • Cẩn trọng với cookie của bên thứ ba: Hãy cân nhắc việc chặn cookie của bên thứ ba trong cài đặt trình duyệt để hạn chế việc bị theo dõi hành vi trên nhiều website.
  • Xóa cookie định kỳ: Thực hiện việc xóa cookie và dữ liệu duyệt web định kỳ, đặc biệt sau khi sử dụng máy tính công cộng.
  • Đọc kỹ chính sách cookie/quyền riêng tư: Khi truy cập website mới, nếu có thông báo về cookie, hãy dành chút thời gian xem qua để hiểu website sử dụng cookie vào mục đích gì.
  • Sử dụng trình duyệt có tính năng bảo vệ quyền riêng tư: Nhiều trình duyệt hiện nay có các tính năng tăng cường bảo vệ quyền riêng tư, hãy tận dụng chúng.
  • Sử dụng chế độ ẩn danh (Incognito Mode): Để dùng duyệt web mà không lưu trữ lịch sử duyệt, cookie, hoặc thông tin điền tự động khi không cần thiết bạn có thể sử dụng chế độ này.
  • Luôn cập nhật trình duyệt: Đảm bảo bạn đang sử dụng phiên bản mới nhất của trình duyệt để tận dụng các cập nhật bảo mật và tính năng mới nhất, bao gồm cả các cải tiến liên quan đến quản lý cookie.
  • Cân nhắc sử dụng tiện ích mở rộng bảo vệ quyền riêng tư: Các tiện ích như Privacy Badger hoặc uBlock Origin có thể giúp kiểm soát quảng cáo và theo dõi từ cookie của bên thứ ba hiệu quả hơn.
• Đối với chủ sở hữu website:
  • Minh bạch với người dùng: Luôn có chính sách cookie/quyền riêng tư rõ ràng, giải thích cho người dùng biết website của bạn thu thập loại cookie nào, mục đích sử dụng và cách họ có thể quản lý.
  • Chỉ thu thập dữ liệu cần thiết: Chỉ sử dụng cookie để thu thập những thông tin thực sự cần thiết cho hoạt động của website và cải thiện trải nghiệm người dùng.
  • Đảm bảo an toàn cho dữ liệu người dùng: Bảo vệ hạ tầng website của bạn là ưu tiên hàng đầu. Điều này bao gồm:
    • Sử dụng HTTPS/SSL: Là biện pháp cơ bản để mã hóa dữ liệu.
    • Chọn nhà cung cấp Hosting/VPS/Server uy tín: Một nền tảng lưu trữ an toàn, được vá lỗi thường xuyên và có các biện pháp bảo mật mạnh mẽ sẽ giảm thiểu rủi ro tấn công.
    • Triển khai các giải pháp bảo mật bổ sung: Cân nhắc sử dụng Web Application Firewall (WAF), các giải pháp chống DDoS.

Giải pháp đảm bảo an toàn dữ liệu từ hạ tầng Vietnix

Để bảo vệ dữ liệu người dùng và website, bao gồm cả thông tin liên quan đến cookie, Vietnix cung cấp các giải pháp hạ tầng và bảo mật toàn diện:

• Sử dụng HTTPS/SSL để mã hóa truyền tải: Điều quan trọng là mọi dữ liệu trao đổi giữa trình duyệt người dùng và server website, bao gồm cả cookie, phải được mã hóa. Chứng chỉ SSL/TLS giúp thiết lập kết nối HTTPS, mã hóa toàn bộ thông tin, ngăn chặn tin tặc nghe lén hay đánh cắp cookie trên đường truyền. Vietnix tự hào cung cấp đa dạng các loại chứng chỉ SSL từ những nhà cung cấp uy tín hàng đầu thế giới giúp bạn dễ dàng triển khai HTTPS cho website của mình.
• Môi trường lưu trữ website bảo mật (Hosting, VPS, Server): Dữ liệu cookie được server xử lý và lưu trữ (ví dụ: thông tin session liên kết với cookie). Một hạ tầng server yếu kém, dễ bị tấn công sẽ đặt toàn bộ dữ liệu người dùng, bao gồm cả dữ liệu liên quan đến cookie, vào tình thế nguy hiểm
• Giải pháp bảo mật Website chuyên sâu: Vietnix cung cấp các giải pháp Firewall chống DDoS mạnh mẽ, cùng với Web Application Firewall (WAF) giúp lọc và chặn các yêu cầu độc hại trước khi chúng tiếp cận server, bảo vệ website khỏi các lỗ hổng phổ biến, từ đó bảo vệ cả tính toàn vẹn của session và dữ liệu cookie.

Thông tin liên hệ:

• Hotline: 18001093.
• Email: sales@vietnix.com.vn.
• Địa chỉ: 265 Hồng Lạc, Phường Bảy Hiền, Thành phố Hồ Chí Minh.
• Website: https://vietnix.vn/

BẢO VỆ WEBSITE TOÀN DIỆN VỚI VIETNIX FIRE WALL ANTI DDOS

Chống lại các cuộc tấn công phức tạp với giải pháp bảo mật mạnh mẽ nhất.

Bảo vệ website của bạn

Cookie là một phần không thể thiếu của trải nghiệm web hiện đại, mang lại sự tiện lợi và cá nhân hóa. Tuy nhiên, việc hiểu rõ cách chúng hoạt động, các loại cookie và những rủi ro tiềm ẩn về quyền riêng tư là rất quan trọng. Bằng cách quản lý cookie một cách có ý thức và lựa chọn các nhà cung cấp dịch vụ hạ tầng uy tín như Vietnix, cả người dùng và chủ sở hữu website đều có thể góp phần xây dựng một môi trường trực tuyến an toàn và đáng tin cậy hơn.