FTP là một giao thức tương đối quan trọng trong việc trao đổi dữ liệu mạng. Để hiểu rõ hơn về FTP là gì? Lợi ích FTP mang lại, cũng như những lưu ý khi sử dụng FTP. Hãy cùng tôi tìm hiểu ngay qua bài viết bên dưới.
FTP là gì?
FTP viết tắt của từ File Transfer Protocol là giao thức truyền tải tập tin và được dùng trong việc trao đổi dữ liệu trong mạng thông qua giao thức TCP/IP thường hoạt động với 2 cổng 20 và 21. Trong giao thức này, các máy client trong mạng có thể truy cập đến máy chủ FTP để gửi hoặc lấy dữ liệu. Và đặc biệt, người dùng có thể truy cập FTP để truyền và lấy dữ liệu từ xa.
Mục đích sử dụng FTP là gì?
FTP mang lại nhiều lợi ích cho các đơn vị doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh, được sử dụng với mục đích:
- Dùng để trao đổi tập tin trong mạng lưới truyền thông sử dụng TCP/IP (internet, mạng nội bộ, …). Giúp nhân viên trong doanh nghiệp có thể chia sẻ dữ liệu qua lại giữa các máy tính một cách thuận tiện ở các địa điểm kinh doanh khác nhau. Ngoài ra, bạn cũng có thể chia sẻ file một cách an toàn cho cả đối tác ở nước ngoài.
- Tải xuống máy tính các file từ máy chủ.
- Giúp khôi phục dữ liệu sau khi xảy ra thảm họa.
- Hỗ trợ nhân viên quản trị web chuyển đổi trang con và gửi tập tin ứng dụng hoặc media file đến máy chủ website.
Mặc dù việc truyền file từ hệ thống này sang hệ thống khác rất đơn giản và dễ hiểu, nhưng đôi khi xảy ra những vấn đề khác nhau. Ví dụ, 2 hệ thống có thể có các quy ước tập tin khác nhau, 2 hệ thống có các cách khác nhau để thể hiện văn bản và dữ liệu hay 2 hệ thống có cấu trúc thư mục khác nhau, … Giao thức FTP khắc phục những vấn đề này bằng cách thiết lập 2 kết nối giữa các máy chủ. Một kết nối để sử dụng truyền dữ liệu, 1 kết nối còn lại được sử dụng để điều khiển kết nối.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo về giao thức mạng qua các bài viết sau:
Cách hoạt động của FTP là gì?
FTP tồn tại như một trong những chương trình ban đầu để truy cập thông tin trên Internet rất lâu trước khi HTTP trở nên phổ biến để truy cập các trang web. Do đó, trình duyệt web trên PC của bạn, cũng như chương trình Windows Explorer hiển thị các file trên máy tính của bạn đã được sử dụng để truy cập các máy chủ FTP để lấy hoặc đặt các file từ xa.
Giao thức FTP hoạt động dựa trên mô hình cơ bản của việc truyền và nhận dữ liệu từ máy Client đến Server. Quá trình truyền và nhận dữ liệu giữa Client và Server được tạo nên từ TCP logic là Control Connection và Data Connection.
- Control Connection: Là phiên làm việc TCP logic đầu tiên được tạo ra khi quá trình truyền dữ liệu bắt đầu. Nhưng trong tiến trình này chỉ kiểm soát được các thông tin điều khiển đi qua nó. Quá trình này sẽ được duy trì trong suốt quá trình phiên làm việc diễn ra.
- Data Connection: Là một kết nối dữ liệu TCP được tạo ra với mục đích riêng là truyền dữ liệu giữa Client và Server. Quá trình truyền tải dữ liệu hoàn tất kết nối dữ liệu này sẽ tự động ngắt kết nối.
Các thuật ngữ:
- FTP là viết tắt của File Transfer Protocol (Giao thức truyền file).
- Thuật ngữ GET được sử dụng trong FTP để chỉ việc nhận file.
- Thuật ngữ PUT được sử dụng trong FTP để chỉ việc gửi file.
Sử dụng FTP trong Windows tương tự như mở cửa sổ Windows Explorer cho một thư mục từ xa trên máy tính. Một máy tính trên Internet cung cấp truy cập FTP được gọi là máy chủ FTP. Bạn được yêu cầu nhập tên người dùng và mật khẩu để truy cập máy chủ FTP. Giống như đăng nhập vào máy tính của riêng bạn.
Ưu nhược điểm của giao thức FTP
Truyền nhiều tập tin cùng lúc.
Chuyển tập tin ngay cả khi mất kết nối.
Truyền tệp tin tự động bằng các Script.
Quản lý khung chờ và lên lịch truyền.
Đồng bộ hóa tệp tin.
Độ bảo mật FTP còn kém.
Không thích hợp cho các tổ chức cần kết nối an toàn cao.
Máy chủ có thể bị qua mặt gây mất an toàn và không tin cậy.
Các phương thức truyền dữ liệu trong FTP
Quá trình truyền dữ liệu được thiết lập, dữ liệu sẽ được truyền từ máy Client đến máy Server và ngược lại. FTP có 3 phương thức truyền tải dữ liệu là stream mode, block mode và compressed mode.
- Stream mode: Phương thức này hoạt động dựa vào tính tin cậy trong việc truyền dữ liệu trên giao thức TCP. Dữ liệu được truyền đi dưới dạng các byte có cấu trúc không liên tiếp.
- Block mode: Là phương thức truyền dữ liệu mang tính quy chuẩn. Dữ liệu được chia thành nhiều block nhỏ và đóng gói thành các FTP blocks.
- Compressed mode: Là phương thức truyền dữ liệu kỹ thuật nén dữ liệu khá đơn giản run-length encoding. Các đoạn dữ liệu bị lặp sẽ được phát hiện và loại bỏ.
Các trang web được tải lên Internet bằng cách sử dụng FTP
Các máy chủ FTP public khác nhau không yêu cầu bạn phải có tài khoản để truy cập. Đôi khi, bạn có thể phải đăng nhập vào các máy chủ này. Các trang web được tải lên Internet bằng cách sử dụng FTP. Các file trang web được tạo trên máy tính của riêng bạn và sau đó được gửi đến máy chủ web của ISP bằng cách sử dụng FTP.
Hoặc là một phần của chương trình tạo trang web. Windows đi kèm với một phiên bản dựa trên văn bản của chương trình FTP. Tương tự như phiên bản ban đầu được tìm thấy trên các máy tính Unix cũ thống trị Internet trở lại trong những ngày đầu.
Cách xây dựng máy chủ FTP
Hiện tại, việc xây dựng máy chủ FTP không còn phức tạp và tốn kém như trước đây. Người dùng chỉ cần sở hữu một thiết bị Router có tích hợp tính năng FTP, một bộ nhớ ngoài (USB, ổ cứng…) có dung lượng thích hợp theo nhu cầu sử dụng. Việc kết nối bộ nhớ với Router và cài đặt các thông số cần thiết cần theo hướng dẫn từ nhà sản xuất. Bạn cần thực hiện theo từng bước hướng dẫn là có thể xây một chủ FTP thành công.
So sánh máy chủ FTP thụ động và FTP chủ động
Cả hai giao thức FTP thụ động và FTP chủ động đều là hai cách để thiết lập kết nối giữa máy tính client và máy Server. Tuy nhiên giữa chúng sẽ có những điểm khác nhau, cụ thể:
| Kết nối chủ động | Kết nối thụ động | |
| Cách thức hoạt động | Khi kết nối, máy khách sẽ thông báo địa chỉ IP và cổng thông qua yêu cầu PORT. Máy chủ tiếp nhận thông tin này để kết nối trực tiếp với máy khách. | Khi kết nối, máy khách gửi yêu cầu PASV. Máy chủ sử dụng thông tin này và gửi về địa chỉ IP và cổng để máy khách kết nối. |
| Cổng nguồn | Để kết nối đến máy chủ, máy khách chỉ dùng một cổng nguồn cụ thể. | Máy khách dùng một cổng ngẫu nhiên từ 1024 đến 65535 để truy cập vào máy chủ. |
| Bảo mật | Vì máy khách yêu cầu phải mở cổng nguồn trên tường lửa nên độ độ bảo mật kém hơn. | Vì không yêu cầu mở cổng nguồn trên tường lửa nên độ an toàn cao hơn. |
| Trường hợp sử dụng | Khi máy khách nằm sau tường lửa hoặc NAT. | Máy khách không nằm trong mạng LAN riêng biệt. |
Các giao thức FTP phổ biến hiện nay
- FTP Plain (FTP đơn giản): là giao thức truyền tải dữ liệu thông qua mạng máy tính mà không có tính năng mã hóa dữ liệu và bảo mật vì vậy khi sử FTP Plain, thông tin có thể bị đánh cắp. Trong giao thức FTP Plain, dữ liệu được truyền tải qua TCP ở dạng văn bản, gồm mật cẩu, tên dùng dùng và các tập tin.
- FTPS (FTP Secure): là giao thức cấp cao của FTP đã được mã hóa bằng SSL hoặc TLS nhờ đó bảo đảm tính bảo mật và an toàn khi sử dụng. Dữ liệu được mã hóa trước khi truyền đi và có chế độ bảo mật khác nhau, giúp dữ liệu không dễ bị đánh cắp.
- FTPES (FTP Explicit SSL): Cũng như FTPS, FTPES sẽ mã hóa dữ liệu bằng SSL hay TLS. Khi kết nối với máy chủ, bạn phải thiết lập kết nối bảo mật trước khi truyền tải dữ liệu. Hơn thế nữa, FTPES hỗ trợ đăng nhập và xác thực thông tin người dùng vì vậy khả năng bảo mật thông tin càng cao.
Cần lưu ý gì khi sử dụng giao thức FTP?
Bạn cần lưu ý một số vấn đề sau đây khi sử dụng giao thức FTP:
- Tài khoản truy cập: Tùy vào vai trò của từng người dùng các thao tác sẽ khác nhau tuy nhiên dù ở vai trò nào thì bạn vẫn cần ghi nhớ tên đăng nhập và mật khẩu để truy cập vào máy chủ FTP.
- Địa chỉ máy chủ: Có thể là tiền miền hoặc địa chỉ IP nhưng tên miền được ưa chuộng hơn vì dễ nhớ.
- An toàn: Đây là yếu tố quan trọng trong quá trình quản trị và truyền tải dữ liệu FTP. Bạn cần đảm bảo cơ sở hạ tầng cần đáp ứng tiêu chí về độ lớn và chức năng. Ngoài ra cần có các giải pháp tức thời để khắc phục các sự cố như hư hỏng phần cứng, chập điện…
- Cơ sở hạ tầng: Khi cơ sở hạ tầng đủ lớn sẽ giúp duy trì hoạt động liên tục của file chủ và tăng hiệu suất truyền tải dữ liệu.
- Kết nối bảo mật: Sử dụng các phiên bản mã hóa dữ liệu trong quá trình truyền tải dữ liệu như FTPS hoặc SFTP để giúp ngăn chặn việc bị đánh cấp thông tin.
- Kiểm tra dữ liệu trước khi tải: Điều này sẽ giúp đảm bảo không có phần mềm độc hại hoặc tệp tin bất hợp pháp khi bạn thực hiện các hoạt động tải lên hoặc tải xuống dữ liệu.
- Sử dụng phần mềm FTP đáng tin cậy: Để đảm bảo độ an toàn, hãy chọn phần mềm FTP uy tín, phổ biến và có lịch sử bảo mật tốt. Đừng quên cập nhật phiên bản mới nhất của phần mềm vì chúng có thể giúp bạn tránh các lỗ hổng bảo mật.
- Chịu trách nhiệm với dữ liệu của bạn: Luôn tuân thủ các quy tắc và quy định cũng như việc bảo mật dữ liệu khi sử dụng giao thức FTP để truyền tải dữ liệu.
- Theo dõi và ghi nhật ký: Bạn dễ phát hiện và giải quyết các vấn đề lỗi trên trên thống hoặc sự cố bảo mật nếu theo dõi và ghi nhật ký hoạt động.
- Thường xuyên sao lưu dữ liệu: Hãy thực hiện công việc này thường xuyên để đảm bảo dữ liệu không bị mất.
Top phần mềm FTP dễ dùng nhất hiện nay
Phần mềm FTP hiện nay có khá nhiều loại, dưới đây là một số phần phổ biến:
- Phần mềm FileZilla: Đây là phần mềm FTP miễn phí và mã nguồn mở phù hợp với hệ điều hành như Window, Linux và macOS. Với giao diện trực quan, bạn có thể dễ dàng thao tác với phần mềm này. FileZilla hỗ trợ các giao thức truyền tải dữ liệu như FTP, FTPS và SFTP.
- Phần mềm Transmit: Khác với FileZilla, khi sử dụng Transmit bạn phải trả phí và chỉ phù hợp với hệ điều hành macOs. Ưu điểm của Transmit là giao diện đẹp, đa dạng tính năng, hỗ trợ nhiều giao thức truyền tải dữ liệu như FTP, FTPS, SFTP và Amazon S3.
- Phần mềm WinSCP: WinSCP được cung cấp miễn phí cho người dùng và chỉ dành cho hệ điều hành Windows. Giao diện dễ nhìn, hỗ trợ nhiều giao thức truyền tải như FTP, SCP, SFTP và WebDAV. WinSCP sử dụng tính năng quản lý truy cập và bảo mật mã hóa SSL/TLS và khóa SSH.
- Phần mềm WS_FTP: WS_FTP được thiết kế cho Windows và macOS và phải trả phí khi sử dụng. Phần mềm này cho phép truyền tải liệu qua giao thức như FTP, FTPS, SFTP, HTTP, HTTPS và SSH. WS_FTP cung cấp tính năng mã hóa SSL/TLS và khóa SSh để truyền tải dữ liệu và bảo vệ an ninh.
Câu hỏi thường gặp
FTP Server là gì?
FTP Server là một phần mềm hay dịch vụ mạng được dùng để quản lý, lưu trữ và chia sẻ các dữ liệu, tập tin… thông qua mạng internet. Người dùng có thể dễ dàng và thuận tiện truy cập từ xa.
FTP Client là gì?
FTP Client là phần mềm được cài đặt trên máy tính cá nhân để giúp truy cập FTP Server và cho phép thực hiện các thao tác như tải lên hoặc tải xuống các tập tin, xóa, đổi tên, tạo thư mục…
Lời kết
Hiện nay, việc sử dụng FTP là mang lại nhiều lợi ích cho hoạt động kinh doanh của nhiều đơn vị doanh nghiệp. Với những chia sẻ bên trên, tôi hy vọng đã giúp bạn hiểu rõ hơn FTP là gì và các vấn đề khác liên quan đến FTP. Nếu bạn còn thắc mắc hãy để lại bình luận ngay bên dưới, tôi sẽ giải đáp nhanh nhất.
Vietnix tổng hợp
